برندگان جایزه آزادی مطبوعات؛ نرگس محمدی، نیلوفر حامدی و الهه محمدی

جایزه جهانی آزادی مطبوعات یونسکو، «گیلرمو کانو »۲۰۲۳، به «نیلوفر حامدی»، «الهه محمدی» و «نرگس محمدی»، روزنامه‌نگاران وفعال حقوق‌بشر دربند ایرانی رسید.

این سه زندانی سیاسی با پیشنهاد یک هیات داوری بین‌المللی، برنده این جایزه شدند.

«زینب سلبی»، رییس هیات داوران بین‌المللی کارشناسان رسانه یونسکو گفت: «ما متعهدیم که کار شجاعانه روزنامه‌نگاران زن ایرانی را که گزارش‌هایشان منجر به انقلابی تاریخی به رهبری زنان شد، احترام بگذاریم.»

این عضوهیات داوران با اشاره به «بهای گزافی» که این روزنامه‌نگاران برای تهیه گزارش‌های خود وانتقال حقیقت به افکار عمومی پرداخت کرده‌اند گفت: « آن‌ها برای تعهداتشان به گزارش دادن و بیان حقیقت، بهای سنگینی داده‌اند. ما نیز متعهدیم اطمینان حاصل کنیم تا به آزادی و امنیت نرسند، صدای آن‌ها را به همه جای جهان برسانیم.»

یونسکو تصریح کرده است که نرگس محمدی یکی از فعالان برجسته مدافع حقوق‌بشر در ایران است که در شماری از رسانه‌ها در ایران کار کرده و در حال حاضر برای گذرندان حکم ۱۶ سال زندان خود در اوین به‌سر می‌برد.

الهه محمدی، خبرنگار روزنامه «هم‌میهن» و نیلوفر حامدی، خبرنگار روزنامه «شرق»، ازنخستین روزنامه‌نگاران بازداشت شده در جریان اعتراضات سراسری پس از کشته‌شدن «مهسا[ژینا] امینی» دربازداشت ماموران گشت ارشاد هستند.

هردو این روزنامه‌نگاران به‌دلیل تهیه گزارش‌هایی از چگونگی کشته شدن و مراسم خاکسپاری مهسا امینی، بیش از ۲۰۰ روز است که در زندان هستند.

پرونده این دوروزنامه‌نگار در هفته اول اردیبهشت‌، به‌دنبال ماه‌ها بلاتکلیفی، به شعبه۱۵ دادگاه انقلاب ارسال شد و بنابر آنچه سخنگو قوه‌قضاییه جمهوری اسلامی گفته است، اتهام این دو«همکاری با دولت متخاصم آمریکا» است.

پرونده‌سازی برای الهه محمدی و نیلوفر حامدی البته از همان روزهای نخست پس از بازداشت آن‌ها آغاز شد.

۶آبان۱۴۰۱، بیانیه مشترکی توسط وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه منتشرشد که این دو روزنامه‌نگار را به «ارسال اخبار جهت‌دار»، «تحریک بستگان متوفی (مهسا امینی)» و «کارگردانی برخی صحنه‌ها» در بیمارستان و مراسم تشییع مهسا متهم می‌کرد.

نرگس محمدی نیز از آبان۱۴۰۰، دوران محکومیت ۹ سال و هشت ماهه خود را در زندان اوین سپری می‌کند. در همین حال، صفحه اینستاگرام نرگس محمدی هفته گذشته گزارش داد دفتر زندان اوین هشت اتهام جدید را در پرونده جدید قضایی به این زندانی سیاسی اطلاع داده است.

بر اساس این گزارش، نرگس محمدی به دادسرای اوین احضار شده، اما او از رفتن به دادسرا خودداری کرده است.

در اسفند سال گذشته، نرگس محمدی در یادداشتی در واکنش به تکذیب تعرض و تجاوز به زنان در زندان‌ها از سوی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، ضمن برشمردن نمونه‌های مختلف از «تعرض جنسی و روانی و شکنجه فیزیکی»، اعلام کرد آماده شهادت دادن در این باره است.

به‌نظر می‌رسد گزارش‌های روشنگرانه نرگس محمدی ازوضعیت زنان زندانی در زندان‌های اوین و قرچک، شرایط نامساعد زندانیان زن بهایی و لغو ملاقات مادران زندانی با فرزندانشان، خشم حاکمیت را به‌دنبال داشته است.

جايزه جهانی آزادی مطبوعات در سال ۱۹۹۷ ميلادی توسط يونسکو، به نام «گيلرمو کانو ايسازا»، روزنامه‌نگار فقيد کلمبيايی بنیان گذاشته شد.

این جایزه هر سال در سوم ماه مه که روز جهانی آزادی مطبوعات ناميده شده، برای قدردانی، به يک فرد، يا سازمان و يا نهادی که سهم ارزنده‌ای در دفاع و يا ترويج آزادی مطبوعات در جهان داشته‌اند، اهدا می‌شود.

«گيلرمو کانو ايسازا» روزنامه‌نگار کلمبيايی در ۱۷دسامبر۱۹۸۶ به‌هنگام خروج از ساختمان روزنامه «ال اسپکتادور» در بوگوتا، مورد سوقصد دو تروريست مافيای مواد مخدر قرار گرفت و در دم جان سپرد.

نیلوفر حامدی و الهه محمدی پیش از این جایزه لوئیس لیون سال ۲۰۲۳ را از بنیاد «نیمن» در دانشگاه هاروارد دریافت کردند. جایزه‌ای که  برای «وجدان و صداقت» در روزنامه‌نگاری به آن‌ها اهداشده است.