هجمه‌ها به «خاوران»، گورستانی که بهاییان ایران و زندانیان سیاسی اعدام شده در دهه ۱۳۶۰ را در خود جای داده است، ادامه دارد. گزارش‌های مکرری از آزار و اذیت خانواده‌های جان‌باختگان کشتار سال ۱۳۶۷ و سنگ‌اندازی در مقابل دفن متوفیان بهایی در بخشی از گورستان که زمین آن را خیرین بهایی خریداری کرده بودند، منتشر شده است.
هم‌زمان، وب‌سایت «بیداران» که نخستین تارنمای مستندسازی کشتار جمعی تابستان ۱۳۶۷ است، کارزاری را با عنوان «ماندگاری خاوران» راه‌اندازی کرده است.
اولین گردهمایی این کارزار شامگاه پنج‌شنبه هفت اردیبهشت ۱۴۰۲ در «کلاب‌هاوس» با حضور سخنرانانی چون «مهرانگیز کار»، «وحید وحدت‌حق»، «تقی رحمانی»، «ناصر مهاجر»، «منیره برادران»، «فرهاد ثابتان»، «باربد گلشیری» و «محمدجواد اکبرین» برگزار شد. از میان خانواده‌های داغ‌دار ۱۳۶۷ نیز «مهین فهیمی» و «زهره تنکابنی» از تجربه خود در مقاومت علیه نابودی خاوران گفتند.
اهمیت این کارزار در چیست و چرا خاوران باید زنده بماند؟
***
ماندگاری خاوران؛ حفظ تاریخ جنایت برای روز دادخواهی
برای آن‌ها که شاید ندانند، «خاوران» گورستانی است در جنوب شرق تهران که دور آن را دیوارهای بلند بتنی احاطه کرده است تا پرده‌ای از تاریخ جنایت جمهوری اسلامی را از دید همگان دور نگه دارد.
گورستان خاوران بخشی از بیابان‌های جنوب شرق تهران بود که در اوایل دهه ۶۰ بخشی از آن به دستور «روح‌الله خمینی»، رهبر جمهوری اسلامی، به محل دفن زندانیان سیاسی اعدام شده تبدیل شد. او گفته بود زندانیان سیاسی چپ‌گرای اعدام شده «مرتد» هستند و نباید در گورستان مسلمانان دفن شوند.
آن‌گونه که خانواده‌های قربانیان اعدام‌های دهه ۶۰ می‌گویند، تا قبل از کشتار تابستان ۱۳۶۷ که در آن هزاران زندانی سیاسی در «هیات مرگ» به اعدام محکوم و کشته شدند، گورهای زندانیان سیاسی اعدام شده دست‌کم انفرادی بودند و نشانی از فردی که در آن‌جا آرام گرفته بود، وجود داشت.
اما بعد از تابستان این سال، وقتی برای اولین بار خانواده‌ها به خاوران رفتند، با اجساد عزیزان خود مواجه شدند که از هم پاشیده و روی هم تلنبار شده بودند. مامورانی که این جوانان را به خاک داده بودند، حتی از ریختن خاک کافی بر این گورهای دسته‌جمعی خودداری و پیکرهای آن‌ها را طعمه کلاغ‌ها کرده بودند.
بخش دیگر این گورستان اما بعد از تخریب «گلستان جاوید»، گورستان بهاییان تهران توسط خیرین بهایی خریداری و وقف متوفیان پیرو این آیین در تهران شد.
ولی در دهه‌های گذشته فشارهای حکومت، هم بر خانواده‌های داغ‌دار خاوران و هم بر بازماندگان درگذشتگان بهایی افزایش یافته است. در سال‌های اخیر، حکومت با منع بهاییان از به خاک‌سپاری عزیزانشان در زمینی که مایملک خود آن‌ها است، سعی کرده است آن‌ها را در بقایای گورهای دسته‌جمعی قربانیان کشتار ۱۳۶۷ دفن کند و برای این‌کار حتی پیکردزدی هم کرده است. در همین فروردین‌ماه امسال، پیکر «بهزاد مجیدی»، شهروند بهایی فوت شده توسط وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی مخفیانه و بدون اجرای مراسم آیینی بهاییان در گورستان دسته‌جمعی خاوران به خاک سپرده شد.
با این مقدمه، آن‌گونه که «رضا معینی»، فعال حقوق بشر می‌گوید، خاوران نماد مجازات مردگان دگراندیش و مخالف جمهوری اسلامی است.
او که از خانواده‌های دادخواه خاوران و یکی از افرادی است که این کارزار را به راه انداخته است، به «ایران‌وایر» می‌گوید: «کارزار ماندگاری خاوران، کارزاری برای زنده نگه داشتن خاوران و برای تاکید بر این امر است که کرامت مردگان ما باید حفظ شود. کارزاری برای روشن شدن این است که چه بهایی و چه اعدامی این حق را دارند که مطابق آیین خود و به سبکی که خود و بازماندگان‌شان می‌خواهند، دفن شوند.»
به باور او، ماندگاری این گورستان مساله تاریخ و جامعه ایران است و خاوران نماد گورستان‌هایی شبیه به آن در سراسر ایران: «این حق خانواده‌ها است که بدانند آیا عزیزانشان در خاوران به خاک سپرده شده‌اند. حق دارند بدانند که عزیزانشان را چرا، چه‌گونه و در کجای این گورستان دفن کرده‌اند. در یک کلام، روشن شدن حقیقت بخشی از روند دادخواهی است.»
جمهوری اسلامی مدام دنبال ضدانسانی‌ترین وجوه شریعت اسلام است
«مهرانگیز کار»، حقوق‌دان برجسته ایرانی که نخستین سخنران جلسه سه ساعته کلاب‌هاوس در رابطه با این موضوع بود، ضمن صحبت درباره غیرقانونی بودن مبنای آزار و اذیت خانواده‌های بهایی حین دفن عزیزانشان، به موادی از «قانون مدنی ایران» که درباره «احوال شخصیه» است و شامل مراسم تدفین به‌شکل آیینی هر مذهب و گرایش دینی می‌شود، گفت: «کفن و دفن بخشی از احوال شخصیه است و میت باید با آیین خودش مواجه شود. به‌جز حقوق بدن، حقوق بازماندگان هم این‌جا مطرح است. بازماندگان با بدن متوفی ارتباط و با آن خاطره دارند.»
او البته تاکید کرد که در «قانون اساسی جمهوری اسلامی» و حتی پیش از آن، در «قانون مشروطه» دستگاه قانون‌گذار ایران تنها سه اقلیت مذهبی را به رسمیت شناخته و به این شکل حقوق بهاییان ایران حتی پیش از جمهوری اسلامی نیز به رسمیت شناخته نمی‌شده است.
او در ادامه نیز با اشاره به مقاومت بهاییان در مقابل اجبار حکومت برای دفن کردن عزیزان خود در گورهای دسته‌جمعی زندانیان سیاسی اعدام شده در سال ۱۳۶۷ نیز گفت: «بهاییان پرنسیپی از خودشان نشان می‌دهند که بی‌نظیر است. می‌گویند ما نمی‌خواهیم بخشی از روندی باشیم که حکومت می‌خواهد از طریق آن تاریخ را حذف کند. می‌گویند اگر این زمین مسطح است، با بولدوزر آن را صاف کرده‌اند، چون می‌خواهند تاریخ را صاف کرده باشند.»
مهرانگیز کار در این نشست هم‌چنین با تاکید بر این که در دین اسلام فرازهای انسانی هم وجود دارد، گفت: «آخوندهایی که بر ما حاکم شدند، اسلام را مرتب بالا و پایین می‌کنند تا ضدانسانی‌ترین دستورات را از اسلام بیرون بکشند و با هر کسی که مثل خودشان نیست یا خرده حسابی با آن‌ها دارد، صدمه بزنند.»
نوبت بقیه هم خواهد رسید
«تقی رحمانی»، فعال سیاسی و از زندانیان سیاسی سابق نیز در بخشی از نشست ماندگاری خاوران در کلاب‌هاوس با تاکید بر این که جمهوری اسلامی آن‌چنان تنگ نظر است که به هیچ‌کس رحم نخواهد کرد، گفت: «این نابود کردن قبرها و غیرانسانی جلوه دادن درگذشتگان و جان باختگان، پاک کردن جنایت است. خاوران باید به عنوان یک نماد زنده بماند. ظلمی که به بهاییان و خانواده‌های قربانیان می‌رود، چیزی از کربلا کم ندارد. شما از کربلا می‌گویید، این که از کربلا بدتر است. زینب بعد از عاشورا رفت و شهری اجازه یافتند به دیدنش بروند ولی مادران خاوران و مادر معینی هر روز عذاب می کشیدند تا این جنایت زنده بماند.»
او در ادامه به شیعیان و شهروندان ایرانی که نسبت به رنج خانواده‌های خاوران ساکت هستند، توصیه کرد: «کسی که فکر می کند کسی سراغش نمی‌آید، اشتباه می‌کند، چون جمهوری اسلامی نزدیک‌ترین‌هایش را هم می‌زند. بنابراین اگر بگوییم بهایی هستند یا قربانی اعدامیان سیاسی و به ما ربطی ندارد، اشتباه می‌کنیم. هر کس از خاوران دفاع کند، از حرمت انسانی خودش دفاع کرده است، چون یک روز به سراغش خواهند آمد و خلاصه به یک چیزی از او نیز گیر خواهند داد.»
حفظ خاوران، حفظ کرامت مردگان است
«فرهاد ثابتان» از جامعه بهاییان ایران نیز در بخشی از این نشست درباره تاریخچه تخریب گورستان‌های بهاییان سخن گفت. او از دست‌کم ۴۲ گورستان تخریب شده بهاییان و درد و رنجی که خانواده‌ها و بازماندگان درگذشتگان بهایی با آن مواجه هستند، خبر داد و گفت: «هم‌وطنان بهایی از حق مردن در آرامش محروم بوده و هستند. دست‌کم به ۴۲ قبرستان بهاییان حمله شده و با بمب‌های آتش‌زا به غسال‌خانه‌ها هجوم برده‌اند. قبرهای آن‌ها را نقش قبر کرده و با شعارهای ضد بهایی، خانواده‌ها را آزار داده‌اند.»
او از در انتظار کفن و دفن بودن پیکر هفت شهروند بهایی در سردخانه در حال حاضر خبر داد و گفت مقامات امنیتی شهروندان بهایی را ناچار می‌کنند اگر می‌خواهند در زمینی که قبلا خیرین بهایی آن را خریده و وقف کرده‌اند عزیزان خود را به خاک بسپرند، ۳۰ میلیون پول بدهند.
این فعال جامعه بهاییان ایران هم‌چنین از تلاش حکومت برای اجبار شهروندان بهایی جهت به خاک سپردن درگذشتگان بر کانال‌هایی که گور دسته‌جمعی قربانیان کشتار سال ۱۳۶۷ است نیز پرده برداشت و گفت که شهروندان بهایی نمی‌خواهند ابزاری برای حکومت برای حذف این جنایت از حافظه تاریخی ایران باشند.
درد مشترک ما را به هم وصل کرده و می‌کند
در این نشست افرادی از خانواده‌های قربانیان کشتار ۱۳۶۷ نیز سخنرانی کردند. «زهره تنکابنی» در سخنان خود بر ادامه روند دادخواهی توسط جوانان خانواده‌های داغ‌دار تاکید کرد.
او با ابراز هم‌دردی با خانواده‌های بهایی نیز گفت: «این جفایی که به دوستان بهایی می‌شود، به ما هم می‌شود. این سال‌ها هر روز یک سازی زده‌اند. ترفندهای خاله زنگی می‌زنند و می‌خواهند میانه ما را به‌هم بزنند. آدم در می‌ماند که چه‌طور فکرشان به این چیزهای کوچک می‌رسد و راه‌های اذیت کردن را این‌قدر موذیانه بلدند.»
اشاره تنکابنی به تلاش حکومت برای اجبار کردن بهاییان جهت دفن عزیزانشان در بخش مربوط به قربانیان دهه ۶۰ است.
«ایران‌وایر» پیش‌تر نیز در گزارشی، از تلاش حکومت برای به جان هم انداختن خانواده‌های قربانیان کشتار ۱۳۶۷ و بهاییان در تهران خبر داده بود؛ ترفندی که در طی سال‌های گذشته هربار با برخوردی هوشمندانه‌تر از قبل از طرف هر دو سوی ماجرا دفع شده است.
«لادن بازرگان»، خواهر داغ‌دار «بیژن بازرگان»، از کشته شدگان سال ۱۳۶۷ پیش از این به «ایران‌وایر» گفته بود: «ما می‌دانیم که بهاییان ایران هم زیر ضرب رژیم هستند و متاسفانه رژیم با وحشی‌گری با آن‌ها رفتار می‌کند. در ۳۲ سال گذشته جامعه بهاییان همیشه کنار ما بوده‌اند. در این قضیه هم به سازمان ملل اطلاع داده و اعتراض کرده‌اند. بنابراین، مشکل ما رژیم جنایت‌کاری است که می‌خواهد نشانه‌های جنایت خود را که جنایت علیه بشریت است، از بین ببرد و ما جلوی آن خواهیم ایستاد.»
«مهین فهیمی» نیز با تاکید بر همین گفته‌ها، از امید برای همبستگی بیشتر گفت: «قصد حکومت تغییر تاریخ است. من از خانواده‌های بهایی تشکر می‌کنم که عزیزان خود را در سردخانه نگه می‌دارند و مقاومت می‌کنند. من سر تعظیم در مقابل آن‌ها فرود می‌آورم. امیدوارم با همبستگی بیشتر صدای خاوران باشیم.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر