والدین بسیاری از داشتن فرزندان ناآرام گلایه دارند یا عاصی هستند. کودکان بیش فعال، اوتیسم، ناشنوا یا کم شنوا یا به طور کلی، کودکان با نیازهای ویژه مانند همه کودکان دیگر زندگی می‌کنند. تنها یک تفاوت کوچک آن‌ها با سایرین این است که با یک اختلال همراه هستند و می‌بایست روش‌های تغذیه‌ای، رفتاری و تربیتی گوناگونی را در مقابل آن‌ها به کار گرفت.
شمار کمی از والدین به تاثیر تغذیه در مدیریت کودکان با نیازهای ویژه توجه دارند و برخی نادانسته کودک را با تغذیه اشتباه دچار اختلال‌های رفتاری و روحی می‌کنند.
انواع شکرهای خوراکی، مواد افزودنی، آب میوه‌ها و غذاهای بسته‌بندی شده خوش رنگ و لعاب، نوشابه‌های گازدار، حتی آرد و برنج و ماکارونی یا پاستای سفید می‌توانند ژن نهفته «ای‌دی‌اچ‌دی» (ADHD) را در کودکان فعال کنند.
در لایو حقوق کودک «ایران‌وایر»، با «مریم قادریان»، کارشناس تغذیه در مورد آسیب‌هایی که کودکان و حتی جنین در دوران بارداری به دلیل تغذیه نادرست با آن‌ها مواجه هستند، صحبت کرده‌ایم.
«ایران‌وایر» هر چهارشنبه ساعت هشت شب به وقت ایران در اینستاگرام به صورت زنده در مورد حقوق کودکان با کارشناسان حوزه‌های مختلف گفت‌وگو می‌کند. خلاصه گفت‌وگو با مریم قادریان را در زیر می‌خوانید.
از چه زمانی باید به نوع خوراک کودک حساس بود؟ آیا تغذیه تاثیری بر تغییر ژنتیک دارد؟
به گفته مریم قادریان، تغذیه کودک از دوران بارداری مادر شروع می‌شود؛ حتی افراد جوانی هم که قصد بارداری دارند، باید متوجه سلامت بدن خود پیش از اقدام به بارداری باشند.
به گفته این کارشناس تغذیه، دو مساله بسیار اهمیت دارد؛ این که ما چه غذایی می‌خوریم و این که چه قدر از آن مواد غذایی جذب بدن ما می‌شود.
او توضیح می‌دهد: «مساله مهم دیگر این است که چه‌قدر بدن ما می‌تواند سموم را از خودش خارج و دفع کند. پس از آن، زمان تغذیه کودک شروع می‌شود که مساله بسیار مهمی است.»
چه نوع رژيم غذایی موجب ابتلا به بیش‌فعالی در کودکان می‌شود؟
کودکان بیش‌فعال یا مبتلا به «ای‌دی‌اچ‌دی»، کودکانی هستند عموما ناآرام با اختلال تمرکز که فعالیت بدنی زیادی دارند، کمتر استراحت می‌کنند یا اصلا استراحت کافی ندارند و مدام در حال تحرک یا تقلا هستند. توجه آن‌ها از یک مساله فوراً به یک مساله دیگر می‌رود، سریع و زیاد حرف می‌زنند و زود و خیلی زیاد عصبانی می‌شوند. این‌ها علایمی هستند که با مشاهده آن‌ها در کودک می‌توان به ابتلای او به بیش‌فعالی شک کرد.
کودکان بیش‌فعال مشکلات دیگری هم مثل اضطراب (Anxiety) دارند. برخی از آن‌ها مبتلا به اوتیسم (Autism) هم هستند و شاید گاهی با افسردگی در جدال باشند.
مریم قادریان می‌گوید: «بر اساس آخرین بررسی‌های انجام شده در کشور امریکا، تعداد کودکان بیش‌فعال با افزایش روبه‌رو است و یکی از دلایل این مساله می‌تواند تغییر نوع غذاهایی است که می‌خوریم.»
او توضیح می‌دهد: «طی دست‌کم ۴۰ سال گذشته، در پی افزایش جمعیت کره زمین، اولویت کسانی که در صنعت تهیه کردن غذا دست داشته‌اند، یکی در دسترس بودن غذا به اندازه کافی برای همه بوده و دیگری هم برنده بودن در رقابتی است که کمپانی‌های تولید مواد غذایی دارند. سلامت مواد غذایی اولویتی است که کم‌رنگ شده است. خیلی خیلی اهمیت دارد که بچه چه چیزی، چه‌قدر و چه وقت می‌خورد؟»
مهم‌ترین نکته: کودک چه چیزی، چه‌قدر و چه وقت می‌خورد؟
قادریان می‌گوید: «کودکان طیف ای‌دی‌اچ‌دی به طور مشخص تحت مداوای پزشک قرار می‌گیرند ولی کودکانی هم هستند که این مشکل را ندارند اما نوع تغذیه آن‌ها منجر به ابتلا به بیش‌فعالی می‌شود. البته درصدی از کودکان با این ژن به دنیا می‌آیند ولی کسانی هم هستند که اصلاً این مشکلات را ندارند و در اثر تغذیه اشتباه و ناکارآمد و این که غذاهایی که بدن یا ذهن آن‌ها لازم دارد ولی به بدن نمی‌رسند، متاسفانه دچار این اختلال می‌شوند. تغذیه خیلی نقش مهمی در این مساله دارد. به طور کلی، در تمام بیماری‌های فکری و ذهنی مثل افسردگی، بسیاری از روان‌شناس‌ها، روان‌کاوها و روان‌پزشکان به صورت موازی و هم‌گام با درمان‌های دارویی، بر تغذیه هم تمرکز دارند.»
کودکان بیش‌فعال، اوتیسم یا افسرده از التهاب در بدن خود رنج می‌برند
به گفته مریم قادریان، کارشناس تغذیه، یک نکته بسیار مهم در مورد کودکان با اختلال اوتیسم، افسردگی یا ای‌دی‌اچ‌دی این است که به کرات در بدن آن‌ها التهاب‌هایی دیده شده است: «لزوماً وقتی التهاب در بدن وجود داشته باشد، در همان منطقه‌ای که التهاب باشد، عوارض نشان داده نمی‌شود. ممکن است التهاب در روده‌ها و شکم یا دستگاه گوارش کودک باشد ولی به دلیل هماهنگ و در ارتباط بودن سیستم اعضای بدن با هم‌دیگر، این اختلال و این التهاب خود را به صورت اختلال ای‌دی‌اچ‌دی نشان می‌دهد. حتی کودکانی که تحت درمان دارویی قرار دارند هم باید نوع تغذیه و خوراک خود را به سمت سالم‌خوری سوق دهند.»
این کارشناس تغذیه با تاکید بر استفاده از چربی‌های خوب، مخصوصاً چربی «اومگا۳» برای پایین آوردن التهاب بدن توضیح می‌دهد: «این چربی در انواع ماهی‌ها، زیتون و روغن زیتون یافت می‌شود؛ مثلاً اگر تخم‌مرغ یا هر غذایی برای بچه درست می‌کنید، از روغن زیتون برای درست کردن آن استفاده کنید.»
او در عین حال توصیه‌هایی هم در خوردن انواع کربوهیدرات‌های پیچیده مثل نان، برنج و پاستا یا ماکارونی دارد و می‌گوید بهتر است از نوع قهوهای، یعنی سبوس‌دار آن استفاده شود.
به گفته مریم قادریان، مشکل فقط در استفاده بیش از اندازه از شکر سفید نیست بلکه نان سفید پیتزا هم مشکل‌ساز است: «بهتر است برای کودکان بیش‌فعال یا دارای ای‌دی‌اچ‌دی و کودکان طیف اوتیسم از نان‌های سبوس‌دار برای پخت پیتزا استفاده شود.»
این کارشناس تغذیه توضیح می‌دهد که آرد تصفیه شده در اصل یک شکل شکر است که کودک تغذیه می‌کند و خانواده این کودکان باید این موارد را در نظر بگیرند.
او هم‌چنین می‌گوید کودکان با نیازهای خاص به چند مرحله در روز تغذیه نیاز دارند، چون خوب غذا نمی‌خورند و والدین باید آن‌ها را در اولویت قرار داده و صبور باشند.
مریم قادریان در عین حال به والدین پیشنهاد می‌کند که کودکان را در روند خرید لوازم خوراکی همراه خود ببرند یا با آن‌ها در مورد خرید صحبت و تعامل داشته باشند: «کودک را در فرایند پخت غذا همراه خود کنند، چون این کار خیلی به کودک و والد در تغذیه بهتر کودک کمک می‌کند. کودک در این شرایط بیشتر لذت می‌برد، غذا می‌خورد و پخت و پز گاهی به عنوان مدیتیشن مورد استفاده قرار می‌گیرد.»
کودک بیش‌فعال و اوتیسم چه بخورد، چه نخورد؟
آن‌چه کودک بیش‌فعال باید بخورد، مواد غذایی خوب مثل کربوهیدرات‌های پیچیده است؛ هم‌چون انواع حبوبات و سبزی‌ها، نان سبوس‌دار، برنجی که با کمی سبوس طبخ شود یا در پخت آن از مخلوط حبوبات استفاده شده باشد، مثل ماش، عدس و لوبیا و کودک هم در خرید و پخت آن‌ها کمک کرده باشد.
توصیه مهم این کارشناس تغذیه به والدین دارای کودک با نیازهای ویژه این است که در سوپرمارکت‌ها تا جای ممکن از ردیف غذاهای بسته‌بندی شده خرید نکنند، چون این غذاها سرشار از شکر، افزودنی‌ها، رنگ‌ها، طعم‌دهنده‌ها و مواد نگه‌دارنده هستند.
چه مواد غذایی را می‌توان و باید جایگزین برنج سفید کرد؟
به گفته مریم قادریان، کارشناس تغذیه، بلغور و کینوا یک جایگزین عالی برای برنج هستند و بلغور حتی می‌تواند جایگزین کینوا هم بشود.
او توضیح می‌دهد:«شاید سوال شود آیا پروتئین بلغور به اندازه پروتئین کینوا هست؟ نه، ولی خیلی پروتئین خوبی دارد. اگر بلغور یا برنج را استفاده می‌کنید، حتماً با حبوبات مخلوط کنید که یک پروتئین کامل است.»
چه غذاهایی آهن بدن کودک را تامین می‌کنند؟
در مورد نوع غذاهایی که برای تامین آهن بدن ضروری هستند، توصیه کارشناسان تغذیه، از جمله مریم قادریان این است: «همه سبزیجاتی که برگ‌های سبز دارند، مثل اسفناج، برگ چغندر، گشنیز، جعفری و شوید منابع بسیار خوبی برای تامین آهن بدن هستند. من هفته‌ای یک بار کوکوسبزی درست می‌کنم به خاطر این که این غذا بسیار مفید و یک غذای کاملاً گیاهی است.»
چه چیزهایی را از بشقاب بچه‌ها حذف کنیم؟
این کارشناس تغذیه می‌گوید: «سیب‌زمینی را با پوست سرخ کرده و جای برنج سفید را با کینوا یا بلغور و یا حتی برنج‌های قهوهای و مخلوط با حبوبات عوض کنید، روغن زیتون بیشتر مصرف کنید و تا جایی که امکان دارد، شکرهای ساده مثل شکری که در نان سفید یا بیسکوییت‌ها استفاده می‌شوند را حذف کنید. تعادل و تناسب در استفاده از همه این مواد غذایی اهمیت دارد؛ تا جایی که می‌شود نوشیدنی‌هایی مثل پپسی و کوکاکولا و انواع مشابه آن‌ها را از سبد خرید خانواده کم کم بیرون بیاورید.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر