هفتمین جلسه دادگاه هواپیمای اوکراینی به روایت مادر مهربان بدیعی؛ عادلانه نیست

هفتمین جلسه دادگاه رسیدگی به متهمان سرنگونی هواپیمای اوکراینی  روز دوشنبه پنج در ۱۴۰۱، تنها دو روز پس از جلسه ششم برگزار شد.

خانواده‌های کشته شدگان سرنگونی این هواپیما در این جلسه نیز هم‌چون جلسات قبل، به کیفرخواست پرونده و احضار نشدن مقام‌‌های عالی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعتراض کردند.

کسانی که عزیزان خود را در روز ۱۸ دی ۱۳۹۸ بر اثر شلیک موشک‌های سپاه پاسداران به هواپیمای پرواز «پی‌اس ۷۵۲» از دست داده‌، در مصاحبه‌های متعدد خود با «ایران‌وایر» اعلام کرده‌اند این دادگاه با رویه‌ای که در پیش گرفته است، در مسیر کشف حقیقت و اجرای عدالت نیست.

کیفرخواست باید بر اساس قتل عمد نوشته شود

«فرح بدیعی اردستانی»، مادر «مهربان بدیعی اردستانی»، از جان‌باختگان پرواز پی‌اس۷۵۲ به «ایران‌وایر» گفت در هفتمین جلسه دادگاه، سرانجام با خواسته خانواده‌ها برای ایجاد وقفه در برگزاری جلسات موافقت و قرار شد جلسه آینده بعد از سالگرد سرنگونی هواپیما برگزار شود.

به گفته او، با اصرار خانواده‌ها، جلسه دادگاه با یک دقیقه سکوت به احترام کشته شدگان سرنگونی هواپیما برگزار شد. هم‌چنین دادگاه موافقت کرد که در کیفرخواست، کلمه «سانحه» در مورد سرنگون کردن هواپیما به کار نرود.

او توضیح داد که با وجود دشواری شرکت در جلسات پی در پی، تعداد قابل توجهی از اعضای خانواده‌های قربانیان شرکت و افرادی که پشت تریبون قرار گرفتند، با صلابت انتقادهای خود را نسبت به کیفرخواست بیان کردند.   

فرح بدیعی به «ایران‌وایر» گفت: «کیفرخواست بر مبنای خطای انسانی تهیه شده و در آن به نکاتی که خانواده‌ها تاکید داشتند، توجه نشده است. خانواده‌های کشته شدگان این کیفرخواست را قبول ندارند و می‌خواهند کیفرخواست بر اساس قتل عمد بازنویسی و در دادگاه مطرح شود.»

او هم‌چنین به این نکته که خانواده‌های قربانیان خواستار احضار مقام‌های عالی سپاه پاسداران و شورای عالی امنیت ملی بوده‌اند، اشاره کرد و گفت به جای احضار «حسین سلامی» فرمانده سپاه، «علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی، «امیرعلی حاجی‌زاده» فرمانده هوافضای سپاه و دیگر مقام‌هایی که خانواده‌ها از آن‌ها شاکی هستند، ۱۰ نفر را به عنوان متهم مطرح کرده‌اند که اصلا برای کسی شناخته شده نیستند. در میان آن‌ها یک نفر اپراتور و یک مقام ارشد آن‌ها هم هست اما برای مقام‌های عالی سپاه و شورای امنیت ملی قرار منع تعقیب صادر شده است.

فرح بدیعی تاکید کرد که به همین دلایل، او و دیگر خانواده‌های قربانیان این دادگاه را از این نظر قبول ندارند.

فقط برای ثبت در تاریخ

مهربان بدیعی اردستانی، دختر فرح بدیعی و «سعید بدیعی»، دو سال پس از مهاجرت تحصیلی به کانادا در ۱۸ سالگی و در حالی که چند ماه از ورودش به «دانشگاه اتاوا» می‌گذشت، بر اثر سرنگونی هواپیمای اوکراینی جان باخت؛ دختری پر از شور زندگی که می‌خواست پزشک شود. حالا مادرش می‌گوید تنها هدف‌شان از حضور در این دادگاه این است که موضوع اطلاع‌رسانی و اطلاعات آن برای ثبت در تاریخ منتشر شود. 

فرح بدیعی توضیح داد که بسیاری از خانواده‌ها قصد شرکت در این دادگاه را نداشتند اما اعلام کردند که چون پرونده مدعی‌العموم هم دارد و شکایت او نیز مطرح است، حتی بدون شکایت و شرکت خانواده‌ها هم دادگاه تشکیل می‌شود. به همین دلیل تعدادی از خانواده‌ها تصمیم گرفتند در دادگاه شرکت کنند. 

او گفت: «خانواده‌های قربانیان از آمران شلیک به هواپیمای اوکراینی شکایت دارند، در حالی که دادگاه افرادی را آورده است که اصلا معلوم نیست واقعا در آن ماجرای شلیک دست داشته‌اند یا نه. در عوض، برای مقامات بالاتر قرار منع تعقیب صادر کرده است.»

فرح بدیعی اضافه کرد: «ما از روز اول امیدی نداشتیم که این دادگاه به یک حکم عادلانه منجر بشود. حتی بعضی از خانواده‌ها شکایتی نکردند و گفتند این کار بیهوده است ولی ما امید داریم که در فرایند دادگاه اطلاعاتی از این پرواز سرنگونی آن به دست بیاید و با باز بودن این پرونده، زمانی شاید خیلی نزدیک، در یک دادگاه عادلانه به این قضیه رسیدگی شود و تاریخ هم قضاوت درستی داشته باشد.»

او گفت:‌ «اگر اصلا شکایتی مطرح نمی‌شد، معنی آن این بود که ما حرف دروغ این آقایان را بعد از سه روز کتمان، باور کرده‌ایم. معنایش این بود که باور کرده‌ایم خطای انسانی بوده است.»  

این عضو خانواده‌های جان‌باختگان سرنگونی هواپیمای اوکراینی خواسته خانواده‌ها را روشن شدن حقیقت عنوان کرد؛ این که چرا بلافاصله بعد از سرنگونی هواپیما، حتی پیش از جمع‌آوری اجساد، قطعات هواپیما جمع شدند؟ آیا در هواپیما چیزی بوده است؟ آیا شواهد باید از بین می‌رفتند؟ آیا همان‌طور که یک سردار سپاه به یکی از خانواده‌ها گفته، سرنگونی هواپیما به صلاح بوده است؟

مادر مهربان بدیعی تاکید کرد که خانواده‌های قربانیان امیدی به این دادگاه برای روشن شدن حقیقت و اجرای عدالت ندارند ولی حرف خود را تا توان دارند، می‌زنند، آن را ثبت می‌کنند و به مردم اطلاع رسانی می‌کنند. او گفت خانواده‌ها می‌گویند که این دادگاه، یک دادگاه عادلانه نیست و پرونده را باز نگه می‌دارند و برای ثبت در تاریخ، مستند می‌کنند.

شتاب در بستن پرونده

برگزاری پی در پی و سریع جلسات دادگاه، اعتراض همراه با ظن خانواده‌ها را در پی داشته است. حضور در هفت جلسه در مدت بسیار کوتاه از یک طرف برای خانواده‌هایی که برخی از آن‌ها از شهرهای دیگر به تهران سفر می‌کنند، دشوار بوده و از طرف دیگر آن‌ها را نگران کرده است که احتمالا رسیدگی کامل در دستور کار نیست.

فرح بدیعی گفت تعدادی از خانواده‌های قربانیان حدس زده‌اند که برگزار کنندگان دستور داشته‌اند تا قبل از سالگرد سرنگونی هواپیما، حکم خطای انسانی را برای این موضوع صادر کنند و پرونده را ببندند.

به گفته او، حتی وقتی که خانواده‌ها از سختی شرکت در دادگاه‌های پی در پی شکایت می‌کردند و «ابراهیم مهرانفر»، رییس دادگاه به طور شفاهی موافقت می‌کرد، روز بعد دوباره پیامک احضار به دادگاه فرستاده می‌شد تا این که در آخرین جلسه مقرر شد جلسه بعدی پس از سالگرد سرنگونی هواپیما برگزار شود.

در روزهای گذشته، چند تن از خانواده‌های قربانیان سرنگونی این هواپیما در گفت‌و‌گو با «ایران‌وایر» اعلام کردند که دادگاه را نمایشی می‌دانند و معتقدند که به کشف حقیقت و اجرای عدالت منجر نمی‌شود. 

پس از گذشت دو جلسه از دادگاه نیز «انجمن خانواده‌های جان‌باختگان پرواز پی‌اس۷۵۲» با انتشار بیانیه‌ای، این دادگاه را «نمایشی» خواند.

در این بیانیه آمده بود: «طبق جزییاتی که ما می‌دانیم، هیچ فرمانده‌ عالی‌رتبه و حتی میانی در میان متهمان نیست و اتهامات بر اساس خطای انسانی و سهل‌انگاری تنظیم شده‌اند. هیچ کارشناس مستقلی به کار گرفته نشده است. همه‌چیز پشت درهای بسته و بدون آگاهی خانواده‌ جان‌باختگان شکل گرفته است.»

در این بیانیه از «علی خامنه‌ای»، «محمد باقری»، حسین سلامی، علی شمخانی، امیرعلی حاجی‌زاده و تعدادی دیگر با عنوان متهمان اصلی دادگاه یاد شده است.

این انجمن شکایت رسمی و مستقل خود را علیه جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران به اتهام «کشتار عامدانه غیر‌نظامیان»، «ارتکاب جنایت جنگی» و «جنایت علیه بشریت» در دیوان بین‌المللی کیفری لاهه ثبت کرده‌ است.

هواپیمای مسافربری یک شرکت اوکراینی در روز ۱۸ دی‌ ۱۳۹۸، دقایقی پس از بلند شدن از تهران هدف موشک‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفت. این هواپیما از تهران به مقصد کی‌یف، پایتخت اوکراین در حرکت بود. 

همه ۱۷۶ سرنشین این هواپیما کشته شدند. ۱۴۷ نفر از قربانیان، ایرانی بودند. گروه بزرگی از ایرانی‌های این پرواز تابعیت کشور کانادا را نیز داشتند. باقی سرنشینان، شهروندان کشورهای افغانستان، کانادا، بریتانیا، سوئد و اوکراین بودند.