سیاسی‌ترین لیگ تاریخ فوتبال ایران، امروز به پایان می‌رسد

سیاست‌زده‌ترین فصل تاریخ فوتبال ایران، امروز پنجشنبه۲۸اردیبهشت، به پایان خواهد رسید. امروز، مشخص می‌شود که کدام یک از دو تیم پرسپولیس یا سپاهان، جامی را بالای سر خواهند برد که تمام فصل آن، با سیاست‌های جمهوری اسلامی از روی سکوها تا داخل زمین، آلوده شد.

از گلچین شدن هواداران زن برای ورود به ورزشگاه‌ آزادی در چهار هفته نخست لیگ برتر گرفته، تا آغاز اعتراضات سراسری و بازداشت و احضار مربیان و بازیکنانی که با موج معترضین در ایران همراه بودند، از شادی گل نکردن‌های مکرر بازیکنان لیگ در زمین مسابقه، تا تلاش فدراسیون فوتبال برای تبدیل کردن مسابقات فوتبال به روندی برای عادی‌سازی شرایط، این فصل از رقابت‌های لیگ برتر را از تمام فصول دیگر متمایز می‌کرد.

لکه‌ای که هرگز از دفتر بیست‌و‌دومین دوره رقابت‌های لیگ برتر فوتبال ایران پاک نخواهد شد، ممنوعیت مداوم حضور زنان از ورزشگاه با دستور مستقیم فدراسیون فوتبال و سکوت معنی‌دار فدراسیون جهانی فوتبال در قبال نقص آشکار اساسنامه این فدراسیون بین‌المللی بود.

***

چگونه پرسپولیس و سپاهان زیر چتر امنیتی قرار گرفتند؟

پرسپولیس و سپاهان، دو تیمی که بازیکنان و مربیانش زیر شدیدترین فشارها از سوی نهادهای امنیتی بودند، برای قهرمانی در هفته پایانی مبارزه خواهند کرد. پرسپولیس در قائمشهر مهمان نساجی است و در بازی هم‌زمان، سپاهان در کرمان مقابل مس قرار می‌گیرد.

هر دو تیم پس از آغاز اعتراضات سراسری، به‌واسطه اخباری که پیرامون مدیریت، بازیکنان و مربیان آن‌ها منتشر شد، در کانون توجه قرار گرفتند.

۳۰شهریور، منابع خبری «ایران‌وایر» از باشگاه سپاهان خبر دادند که «محمدرضا ساکت»، مدیرعامل این باشگاه، تمامی ورزشکاران این تیم را تهدید کرده است که در صورت همراهی با موج اعتراضات مردمی، آن‌ها را اخراج کرده و به نهادهای امنیتی معرفی خواهد کرد.

۱۳مهر، «ایران اینترنشنال» گزارش داد که پس از اعلام حمایت «پیام نیازمند» از خیزش سراسری مردم، اینستاگرامش از دسترس خارج شده است. دروازه‌بان سپاهان با دستور مستقیم مدیرعامل این باشگاه اجازه حضور در بازی بعدی تیمش را پیدا نکرد و پرونده‌اش به حراست باشگاه سپاهان ارسال شد.

قوانین امنیتی محمدرضا ساکت، منحصر به بازیکنان تیم فوتبال مردان نبود. «فاطمه عادلی»، بازیکنان تیم زنان سپاهان، پس از آنکه در بازی مقابل زارع باتری، هت تریک کرد، دست‌هایش را روی چشم‌ها و دهانش گذاشت تا نشان دهد که بازیکنان وادار به خفقان شده‌اند. محمدرضا ساکت، تمام فعالیت‌های او را در باشگاه تعلیق کرد.

پرسپولیس با مربی و بازیکنانش از دو سو در کانون اخبار بود. از سویی، «وحید امیری» و «مهدی ترابی»، دو بازیکن این تیم که به حکومت وابسته‌اند، از سرکوب معترضین حمایت کردند.

وحید امیری پس از اردو آماده‌سازی تیم فوتبال در اتریش، در حساب اینستاگرامی خود از نیروهای انتظامی و امنیتی تقدیر کرد. تصاویر او از کرنش و کمر خمر کردن مقابل «ابراهیم رئیسی» در دیدار بازیکنان و مربیان تیم فوتبال پیش از سفر به جام‌جهانی قطر نیز، واکنش برانگیز شد.

مهدی ترابی که سابقه‌ای طولانی در حمایت از رهبر جمهوری اسلامی و سیاست‌های او دارد، پس از بازگشت تیم فوتبال از قطر و آغاز رقابت‌های جام‌جهانی، می‌خواست شادی گلش را به «علی خامنه‌ای» تقدیم کند. او روی زیر پیراهنی‌اش شعاری برای رهبر جمهوری اسلامی نوشته بود و در دقایق پایانی مسابقه، در حالی که پرسپولیس یک بر صفر عقب بود، پشت ضربه پنالتی ایستاد. «محمدرضا اخباری»، دروازه‌بان تراکتور اما با مهار پنالتی، مانع از تقدیم شدن شعار زیر پیراهن مهدی ترابی به علی خامنه‌ای شد.

در همین تیم، «یحیی گل‌محمدی»، سرمربی پرسپولیس، به‌دلیل حمایت آشکارش از معترضین و تراشیدن موهای سرش به نشانه همبستگی با زنان و مردانی که موی سر خود را می‌تراشیدند، از سوی نهادهای امنیتی احضار شد.

پس از هک خبرگزاری «فارس» نیز، اسنادی از درخواست نهادهای اطلاعاتی سپاه پاسداران برای برکناری یحیی گل‌محمدی به‌دلیل حمایت از معترضین به‌چشم می‌خورد.

آبان‌۱۴۰۱، «سروش رفیعی»، یکی از کاپیتان‌های پرسپولیس، به‌دلیل حمایت از دختر معترضی که در میدان تجریش در دام نیروهای سرکوبگر اسیر شده بود، به‌شکلی مورد ضرب‌و‌شتم قرار گرفت که راهی بیمارستان شد.

رفیعی پیش از این نیز در نخستین کنفرانس خبری خود پس از آغاز لیگ برتر در حین اعتراضات سراسری، به خبرنگاران گفته بود که علاقه‌ای به صحبت در مورد فوتبال ندارد و مدعی شده بود خانواده مقامات حکومت ایران در نعمت زندگی می‌کنند، در حالی که مردم ایران از مشکلات اقتصادی رنج می‌برند.

 

فدراسیون فوتبال چگونه بازوی نهادهای سرکوب شد؟

در جریان لیگ برتر فصل جاری، فدراسیون فوتبال تبدیل به یکی از بازوهای نهادهای امنیتی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی شد.

باوجود اینکه مقامات حکومتی جمهوری اسلامی از آذر۱۴۰۱ تلاش می‌کردند با برگزاری اجباری کنسرت‌ها و داغ کردن بازار سینماها، فضای جامعه را عادی نشان دهند، فدراسیون فوتبال تا اوایل بهمن اجازه بازگشت تماشاگران به سکوهای ورزشگاه‌ها را نداد.

از آن پس نیز تا پایان سال ۱۴۰۱، بین ۱۰ تا ۱۵ درصد از ظرفیت ورزشگاه‌های بزرگ مانند آزادی در تهران، نقش جهان در اصفهان، یادگار در تبریز و فولاد آره‌نا در اهواز به فروش می‌رفت و درهای سایر ورزشگاه‌ها به روی تماشاگران بسته می‌ماند.

از ابتدا سال ۱۴۰۲، آرام آرام بلیت فروشی برای ورزشگاه‌های بزرگ با درصد بالاتری آغاز شد و در اکثر ورزشگاه‌ها نیز، تماشاگران به ورزشگاه‌ها بازگشتند.

در این بین اما فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی، به‌صورت رسمی و کتبی، با حضور زنان در ورزشگاه‌ها مخالفت کرد.

مخالفت شخص «مهدی تاج»، رییس فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی و نایب‌رییس کنفدراسیون فوتبال آسیا، با سکوت معنی‌دار فیفا همراه شد؛ فدراسیون جهانی فوتبال مخالفتی با آپارتاید جنسیتی در ایران ندارد.

۲۵فروردین۱۴۰۲، باشگاه ملوان در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که باوجود رایزنی‌های صورت گرفته و موافقت شورای تامین امنیت استان جهت حضور زنان هوادار این تیم در ورزشگاه، فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی با ورود زنان به ورزشگاه در بازی این تیم مقابل ملوان مخالفت کرده است.

کمتر از یک هفته پیش از انشا این بیانیه، مهدی تاج، رییس فدراسیون فوتبال، مدعی شده بود که زنان می‌توانند از این هفته در تمامی ورزشگاه‌های کشور حضور داشته باشند. باشگاه ملوان اعلام کرده بود فدراسیون فوتبال با حضور زنان مخالفت کرده و نامه رسمی مبنی‌بر ممنوعیت ورود زنان را، برای شورای تامین استان و باشگاه ملوان انزلی ارسال کرده است.

فدراسیون فوتبال همچنین اردیبهشت۱۴۰۲، با انتشار بیانیه‌ای که از سوی خبرگزاری‌های سپاه پاسداران که به‌عنوان «ده فرمان» معرفی شد، حق هرگونه اظهارنظر، یا انتقاد را از بازیکنان، مربیان، باشگاه‌ها و اعضای تیم‌های لیگ برتر تا پایان رقابت‌ها سلب کرد. بیانیه‌ای که بیشتر نگارشی شبیه به متون یک نهاد اطلاعاتی داشت تا یک مجموعه مدیریتی در ورزش.

 

شادی‌هایی که فراموش شدند

امروز پنجشنبه، هشت دیدار از رقابت‌های لیگ برتر فوتبال ایران از ساعت ۱۸، به‌صورت هم‌زمان آغاز خواهند شد. دو ساعت بعد، از میان سپاهان یا پرسپولیس، یک تیم قهرمان خواهد بود و از بین دو تیم مس کرمان و صنعت نفت، یک تیم سقوط خواهد کرد.

این بار به غیر از نام تیم‌های قهرمان و نایب قهرمان، تیم‌های سقوط کرده و بهترین گل‌زن و گل‌ساز، خاطراتی تلخ و شیرین نیز از جامعه فوتبال ایران به‌جا خواهد ماند.

بازیکنان فوتبال ایران از ۹مهر۱۴۰۱ که رقابت‌های لیگ برتر از هفته هفتم و پس از پایان اردوی آماده‌سازی اتریش آغاز شد، تا ماه‌ها از شادی پس از گل پرهیز می‌کردند. در سه هفته نخست رقابت‌های لیگ برتر، هیچ بازیکنی پس از گل‌زنی حاضر به شادمانی نشد و رسانه‌های وابسته به سپاه پاسداران، بارها از فدراسیون فوتبال و نهادهای امنیتی خواستند که با بازیکنانی که پس از گل‌زنی حاضر به شادمانی پس از گل نیستند، برخورد کنند.

در یک نمونه، روزنامه «جوان»، رسانه سپاه پاسداران، اول دی‌۱۴۰۱، از فدراسیون فوتبال خواست رقابت‌های لیگ برتر را به‌صورت کامل تعطیل کند، چون بازیکنان فوتبال ایران از گل‌هایی که می‌زنند به‌وجد نمی‌آیند.

از مشهورترین تصاویر به‌جا مانده از شادی‌های پس از گل می‌توان حرکت «میثم تهی‌دست»، بازیکن صنعت نفت آبادان را به‌یاد آورد. او پس از گل‌زنی در دیدار صنعت نفت و نساجی، با حرکت دست، به اعدام معترضین اعتراض کرد. میثم تهی‌دست برای همین رفتارش، هم از سوی حراست باشگاه و هم از سوی فدراسیون فوتبال احضار شد.

لیگ سیاست‌زده ایران، امروز به نقطه پایانی خود خواهد رسید.