کامیلا باتمانقلیچ؛ نیکوکاری که آرزو داشت خاکسترش به دریای خزر ریخته شود

«کامیلا باتمانقلیچ»، زن نیکوکار ایرانی- بلژیکی که هزاران بچه‌ محله‌ای در لندن لقب فرشته را برای او برگزیده بودند، در سن ۶۱ سالگی و دور از ایران درگذشت. این نوشته، درباره زندگی الهام بخش کامیلا است.

***

«کامیلا باتمانقلیچ»، زنی که این روزها بیش از پیش درباره او می‌خوانیم و می‌شنویم، از بدو تولد تا آخرین روزهای زندگی، در تلاش و مبارزه بود؛ از مبارزه برای بقا و زنده ماندن هنگام تولد، تا مبارزه برای برائت از اتهامات متعدد؛ زن نیکوکار ایرانی تبار که بچه‌های محله «پکهام»، لندن لقب فرشته را برای او برگزیده بودند.

کامیلا باتمانقلیچ که سال ۲۰۰۶ عنوان بانوی سال بریتانیا را به‌خاطر شجاعت، فداکاری و دلسوزی برای بهبود زندگی افراد جامعه دریافت کرد، ۶۱ سال پیش در ایران، از پدری ایرانی و مادری بلژیکی به دنیا آمد.

او نوزادی نارس بود که شش ماهه متولد شد و به همین دلیل از ضعف سیستم ایمنی بدن رنج می‌برد و بعدها با اختلال دیسلکسیا یا همان خوانش پریشی دست‌و‌پنجه نرم می کرد. چالش‌های کامیلا در زندگی از همان موقع شروع شد و در نوجوانی ادامه پیدا کرد.

ضربه انقلاب ۱۳۵۷

او فرزند «فریدون باتمانقلیچ» بود، از سرمایه داران پیش از انقلاب که دار و ندارش به مصادره انقلابیون۱۳۵۷ درآمد و پس از مدتی بازداشت شد. در این مدت، خواهر بزرگ کامیلا از ترس اعدام پدر خودکشی کرد. سرانجام پدر کامیلا ناگزیر به مهاجرت و ملحق شدن به خانواده‌اش شد. کامیلا چند سال پیش از انقلاب در سن ۱۲ سالگی برای ادامه تحصیل به بریتانیا فرستاده شده بود.

در مراسم اعطای جایزه زن سال بريتانيا گفته بود «تمام گذشته و خاطرات کودکی من با اين اتفاق محو شد. شرايط ترسناکی بود. زندگی من کاملا زير‌و‌رو شد. من ماندم بی‌پول و بدون منزلت اجتماعی.»

او با کمک مدرسه‌‌ای که در آن درس می‌خواند، تقاضای پناهندگی سياسی کرد و با موافقت رييس بانکی که پدرش در آن حساب داشت، توانست شهريه مدرسه را پرداخت کند، اما مجبور بود برای تامين هزينه‌های روزمره زندگی خود کار کند.

هنر و روانشناسی؛ فصل مشترک کمک به کودکان

کامیلا باتمانقلیچ در اصل دانش‌آموخته رشته تئاتر و هنرهای دراماتیک از دانشگاه واریک بود، اما به‌خاطر علاقه به رشته روانشناسی شروع به کارآموزی در رشته روان درمانی کرد و فعالیت خود را در این زمینه آغاز کرد.

کامیلا در سن ۲۸ سالگی اولین سازمان خیریه خود را با نام the place to be راه‌اندازی کرد و پنج سال بعد در سال ۱۹۹۶ از این موسسه بیرون رفت تا موسسه «کیدز کامپانی» را راه‌اندازی کند.

 این مرکز برای حمایت از کودکان و نوجوانانی تاسیس شده بود که از مشکلات مالی رنج می بردند و مورد سواستفاده جنسی و خشونت گروهی قرار گرفته بودند. کامیلا با راه اندازی این مرکز، ۳۶ هزار کودک محروم و آسیب پذیر جنوب لندن را تحت حمایت خود درآورد.

او یکی از افرادی بود که برای حمایت از نوجوانان تراجنسیتی، اجازه کمک به تغییر جنسیت گرفته بود. در کتاب بیوگرافی که در سال ۲۰۱۷ منتشر کرد، نوشته است که کودکان به‌ندرت در جلسات مشاوره حاضر می‌شدند: «خیلی زود متوجه شدم که نظام مددکاری در بريتانيا مشکلات زیادی دارد، چون بر اين فرضيه استوار شده که همواره بزرگتری هست که کودک را به جلسه مشاوره بياورد.»

او معتقد به ساختاری بود که کودکان بتوانند مستقيما درخواست کمک‌شان را مطرح کنند و‌ در فکر آن بود تا نهادی را پايه‌گذاری کند که بتواند انواع نیازهای کودکان را برآورده کند.

اما این فقط رشته تحصیلی کامیلا نبود که او را به تلاش برای کمک به کودکان کشاند. «مایکل کرمان»، مدیر بخش درمانی کیدز کامپانی و از همکاران و دوستان قدیمی کامیلا به «ایران‌وایر» گفت: «کامیلا کسی بود که هر وقت به دیدارش می‌رفتی، با او گپ می‌زی یا کنارش بودی، تمام‌و‌کمال توجه می‌کرد و همیشه شنوا بود؛ چنانکه فقط به تو متمرکز می‌شد و این حس را به تو می‌داد که مهمترین فرد روی زمین هستی.»

مایکل کرمان می‌گوید: «او می‌توانست در زمان کوتاهی بفهمد که درد و رنج تو چیست و احتمالا چه کارهایی برای رفع آن می‌شود کرد. وقتی می‌گویم درد، منظورم درد و رنج روحی و احساسی است؛ فرقی نمی‌کرد اگر تجربه از دست دادن کسی را داری، یا آزار دیدی. کامیلا کسی بود که کمک می‌کرد افراد بتوانند در جریان چالش های زندگی جایگاه بهتری برای خود پیدا کنند. این روشی بود که او با بچه ها و حتی بزرگترهایی که مشکلات داشتند رفتار می‌کرد، حتی با کارمندانش.»

دعاوی حقوقی؛ چالش‌های تازه برای کامیلا

موسسه خیریه «کيدز کامپانی» در سال ۲۰۱۵ متهم به سوء مدیریت مالی شد. شاکیان مدعی بودند که این موسسه مقادیر زیادی پول نقد در اختیار نوجوانان قرار می‌دهد و آن‌ها نیز این مقادیر را برای تهیه الکل، مواد مخدر و لوازم مارک‌های شناخته شده مصرف می‌کنند.

 یک نمونه از این ادعاها، پسر بچه‌ای با اعتیاد به مواد مخدر بود که ۵۵ هزار پوند برای فرستادن او به ماساژ مصرف شده است.

اما کامیلا از این حرکت موسسه خود دفاع کرد و گفته بود که برای ارتقا اعتماد‌به‌نفس و عزت نفس این نوجوان نیاز بوده تا این مقادیر هزینه شود. 

اما این تنها اتهامی نبود که به موسسه خیریه کامیلا وارد شد؛ در جولای ۲۰۱۵، کیدز کامپانی به بهره کشی و سواستفاده جنسی از کودکان و نوجوانان متهم شد؛ اتهامی که هفت ماه بعد از آن نیز تبرئه شد.

با‌این‌حال، یک ماه بعد، یعنی ماه اوت ۲۰۱۵، این موسسه به‌دلیل سوء مدیریت مالی فعالیت خود را به‌طور خودخواسته منحل کرد. این تصمیمات تنها چند روز پس از آن اتفاق افتاد که موسسه کیدز کامپانی سه میلیون پوند از دولت بریتانیا دریافت کرده بود.

در سال ۲۰۲۰ یک سازمان دولتی بریتانیا مربوط به امور ورشکستگی تلاش کرد صلاحیت کامیلا باتمانقلیچ و ۹ مدیر سابق این موسسه خیریه را زیر سوال ببرد، اما قاضی در ۲فوریه ۲۰۲۱ این تلاش ها را رد کرد.

با‌همه‌این اوصاف، پناهجویان نوجوان کامیلا تا آخرین روزهای عمر او به او پناه می‌بردند و از رنج‌ها، نا امنی‌ها و چالش‌های زندگی خود با او درد‌و‌دل می‌‌کردند.

کامیلا در آخرین روزهای سال ۲۰۲۳، بیش از ۱۰۰ هدیه کریسمس به کودکان بی‌بضاعت اهدا کرد و اول ژانویه ۲۰۲۴ پس از یک دوره بیماری درگذشت. 

زنی با لباس‌ها و سربندی رنگارنگ و متفاوت، تصویر «فرشته پکام» است که در ذهن کودکان جنوب شرق لندن به جا مانده است. کامیلا که اگرچه مدت کوتاهی در ایران زندگی کرده بود، اما به گفته مایکل کرمان، عاشق هنر و طبیعت ایران بود، عاشق معماری اسلامی و کاشی‌های آبی آن‌ها، عاشق دریای خزر و خاطراتش؛ چنان که آرزو داشت بعد از مرگش خاکسترش را به آن دریا بریزند.