تنها از دوره پنجم مجلس بود كه زنان به‌طور جدي براي حضور در مجلس تلاش كردند. اما با وجود اين تلاش ۲۴ ساله براي ورود به مجلس، زنان در بهترين حالت سهمي بيشتر از ۶.۵ درصد از كرسي‌هاي مجلس نگرفتند.
نمايندگان زن مجلس از زمان انقلاب اسلامي تا مجلس دهم به طور متوسط کمتر از سه درصد نمایندگان مجلس را شامل شده‌اند. به عبارت ديگر، از مجموع دو هزار و ۸۹۰ نماينده‌اي كه در اين چهار دهه وارد مجلس شده‌اند، تنها ۹۵ زن وجود داشته‌است.
در هر يك از مجالس اول تا سوم ۴ نماینده، درمجلس چهارم ۹ نماینده، در مجلس پنجم ۱۴ نماينده، در مجالس ششم و هفتم ۱۳ نماينده، درمجلس هشتم ۸ نماينده، در مجلس نهم ۹ نماینده و درمجلس دهم ۱۷ نماینده زن، درمجلس حضور داشته‌اند.
همين اندك نمایندگان زن هم بیشتر از شهرهای بزرگ و براساس فهرست‌های انتخاباتی وارد مجلس می‌شوند. درمجالس اول تا سوم همه نمایندگان زن از حوزه انتخابیه تهران بوده‌اند.
تعداد نامزدها و نمایندگان زن البته ضرورتا نسبت مستقیمی با فضای سیاسی کشور نداشته است. به گونه ای که در انتخابات مجلس هفتم با وجود رد صلاحیت نامزدهای مشهور به اصلاح طلب و شرکت نکردن تعداد زیادی از این گروه‌ها در انتخابات، ۸۲۷ نامزد زن تائید صلاحیت شدند.
تعداد داوطلبان زن از انتخابات مجلس پنجم افزایش قابل توجهی یافت. در مجلس اول ۹۰ زن، درمجلس دوم ۳۲ زن، درمجلس سوم ۴۷ زن، در مجلس چهارم ۸۶ زن تائید صلاحیت شده بودند که این تعداد در انتخابات مجلس پنجم به ۳۵۱ نامزد زن افزایش یافت.
در انتخابات مجلس ششم ۵۰۴، در انتخابات مجلس هفتم ۸۲۷، در انتخابات مجلس هشتم ۵۸۵، و در انتخابات مجلس نهم ۳۹۰ زن تائید صلاحیت شدند. انتخابات مجلس دهم با هزار و ۳۲۴ نامزد زن تائید صلاحیت شده، بیشترین تعداد نامزدهای زن را داشته است.
در مجالس اول تا چهارم نمایندگان زن نیز بیشتر تحت تاثیر فضای سال های اولیه انقلاب کمتر مسائل زنان را به صورت مستقل مطرح می کردند. در فضای این مجالس طرح این موضوعات کمتر ضرورت داشت.
مجلس پنجم؛ نقطه عطفی در پيگيری مسائل زنان در مجلس
درانتخابات مجلس پنجم تعداد نامزدهای زن افزایش قابل توجهی یافت و ۳۵۱ نفر داوطلب نمایندگی شدند. فضای متفاوت اجتماعی هنگام برگزاري این انتخابات شاید در نامزد شدن زنان بی تاثیر نبوده است. در اين دوره، مجلس تلاش كرد از فضای جنگ خارج شود.
این انتخابات مصادف با دولت اکبر هاشمی رفسنجانی بود که به لحاظ فرهنگی برنامه‌های متفاوتی را اجرا می‌کرد. فائزه هاشمی دختر رئیس جمهور وقت نیز نامزد بود که در حوزه انتخابیه تهران دوم شد. البته او معتقد است که در این انتخابات اول شده بود. ناهید شید نامزد خبر ساز این انتخابات نیز معتقد بود شورای نگهبان او را با ترفندی از راهیابی به مرحله دوم حذف کرد. در آن برهه رسانه ها از او به عنوان زنی زیبا نام می بردند و برخی معتقد بودند که این موضوع دلیل حذف این نامزد انتخابات بوده است.
در مجلس پنجم بود براي نخستين بار کمیسیونی براي پرداختن به موضوع زنان تشكيل شد. اين كميسيون بر اساس تبصره ای كه به ماده ۴۲ آيين‌نامه داخلي مجلس شوراي اسلامي الحاق شد به وجود آمد و مي‌توانست نقطه عطفي براي پيگيري به مسائل زنان در مجلس محسوب شود. در مدت حدود سه سال فعاليت اين كميسيون، مرضيه وحيد دستجردي رياست آن را برعهده داشت. اما مصوبات مجلس پنجم نشان مي‌دهد كه وجود كميسيون زنان تاثير چنداني بر تغيير مصوبات مجلس به نفع زنان نداشته‌است. كميسيون زنان در آخرين سال فعاليت مجلس پنجم حذف و به عنوان يك كميته فرعي در كميسيون فرهنگي به فعاليت ادامه داد.
مجلس ششم؛ حضور سیاسی زنان در مجلس
در مجلس ششم تلاشهایی برای تغییر قوانین ضد زن مجالس گذشته آغاز شد و افزون بر اين، زنان از لحاظ سياسي فعال بودند. سهيلا جلودارزاده هم در جايگاه هيات رئيسه مجلس نشست؛ جايگاهي كه پس از آن هيچ نماينده زن ديگري به آن دست نيافته بود.
فائزه هاشمي نماینده جنجالی مجلش پنجم در انتخابات دوره ششم به دلیل اختلافات اصلاح طلبان درباره حضور هاشمی رفسنجانی در انتخابات در فهرست‌هاي اصلی انتخاباتي اصلاح‌طلبان جاي نگرفت و به مجلس راه نیافت.
در مجلس ششم مسائل زنان در قالب يك فراكسيون پيگيري شد و اين فراكسيون در دوره‌هاي بعدي، به فعالیت خود ادامه داد. در مجلس نهم، كلمه «خانواده» نيز به آن افزوده شد تا نمايندگان مرد نيز بتوانند به عضويت فراكسيون زنان و خانواده درآيند.
در مجلس ششم همچنین الهه کولایی و طاهره رضا زاده برای نخستين بار با مانتو و بدون چادر در صحن مجلس حاضر شدند.
بر اساس اطلاعاتي كه حميده عدالت رييس فراكسيون زنان مجلس ششم در گفتگو با رسانه‌ها ارايه داد، «۸۰درصد از طرح‌ها و لوايح مربوط به مطالبات زنان در مجلس ششم محقق شد و به‌صورت قانوني به تصويب رسيد». اين دستاورد مجلس ششم درحالي بود كه شوراي نگهبان با برخي از مصوبات مخالفت مي‌كرد. الحاق ايران به کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان از جمله موارد اختلاف مجلس و شوراي نگهبان بود.
نمايندگان مجلس ششم اما جاي خود را به نمايندگان اصولگراي مجلس هفتم دادند كه «اختلاط» زن و مرد را در فضای مجلس جايز نمي‌دانستند. اعضاي فراكسيون زنان مجلس هفتم جايگاه خود در سالن غذاخوري مجلس را از مردان جدا كردند.
مجلس هفتم؛ رفتارها و مصوبات ناهماهنگ
در مجلس هفتم ائتلاف نوظهور «آبادگران ایران اسلامی» اكثريت را داشت. اين ائتلاف با حمايت اصولگرايان سنتی همچون جامعه روحانیت مبارز و حزب موتلفه اسلامی به‌وجود آمده‌بود. فراكسيون زنان مجلس هفتم به رياست نفيسه فياض‌بخش، نماينده تهران، تشكيل شد. اما اختلافات داخلي ميان اعضاي فراكسيون مانع از عملكرد مطلوب آنان شد. اين دوگانگي در قوانيني كه مجلس هفتم درباره زنان به تصويب رساند نيز مشهود است.
در این مجلس نمایندگان زن که به جریان اصول گرا وابسته بودند برای تصویب قوانینی منطبق با روحیات جریان سیاسی خود تلاش می کردند که اکثرا قوانینی ضد زن بود. معدود نمایندگان زن اصلاح طلب اما قصد داشتند رویکرد سابق را ادامه دهند.
نمایندگان زن مجلس هفتم نیز در موضوعات سیاسی مانند نمایندگان مجلس ششم حضوری فعال داشتند اما دیگر مانند نمایندگان مجلس ششم برای حضور در جایگاه هیئت رئیسه تلاش نمی کردند.
مجلس هشتم؛ رای منفی به دو وزیر زن
فراکسیون زنان مجلس هشتم نیز ادامه فراکسیون مجلس هفتم بود اما در این مجلس معرفی سه وزیر زن توسط محمود احمدی نژاد وضعیت متفاوتی را فراهم کرد.
سوسن کشاورز برای وزارت آموزش و پرورش، فاطمه آجرلو برای وزارت رفاه و مرضیه وحید دستجردی برای وزارت بهداشت معرفی شدند. با این حال نمایندگان مجلس تنها به مرضیه وحید دستجردی رای دادند. سوسن کشاورز به دلیل نداشتن سوابق مدیریتی و فاطمه آجرلو به دلیل درگیریهای داخلی اصول گرایان نتوانستند نظر مساعد نمایندگان را جلب کنند.
در این فضا اما برخی از گروه های زنان اصول گرا خواستار افزایش حضور زنان در مجلس بودند. از جمله جامعه زينب و احزاب زنان اصولگرا با تصويب طرحي خواهان ايجاد سازوكار افزايش تعداد زنان در مجلس شوراي اسلامي شدند. با چنين مواضعي نمايندگان اصولگراي زن در مجلس دست به‌كار شده و با نوشتن نامه‌اي به رييس مجلس خواهان افزايش تعداد زنان در مجلس شده‌اند.
نمايندگان زن پيشنهاد خود را در قالب يك ماده واحده الحاقي به قانون انتخابات مطرح و توصيه كردند كه از شهرها و مراكز استاني با بيش از دو نماينده در مجلس، يك زن از شهرهايي كه تعداد نمايندگان‌شان پنج نفر يا بيشتر است، دو نماينده و از تهران ۱۰ زن به عنوان نماينده به مجلس راه پيدا كنند.
اما اين درخواست نمايندگان زن مورد تاييد بيشتر نمايندگان مرد مجلس نبود و هنوز به نتيجه نرسيده‌است.
مجلس نهم؛ تشکیل فراکسیون «حجاب و عفاف»
در مجلس نهم نيز اكثر نمايندگان زن همان نمايندگان مجلس هشتم و با گرايشات سياسي دوره گذشته بودند. نمايندگان راه‌يافته به اين مجلس به ترتيب بيشتر از طيف جبهه متحد اصولگرایان، مستقلین، جبهه پایدای و اصلاح طلبان بودند.
كاهش ۳۳ درصدي نامزدي زنان براي حضور در انتخابات و كاهش تعداد آنها در مجلس نهم قابل تامل بود. بنابراين انتظار تغيير و تحول اساسي در فراكسيون زنان اين دوره مجلس هم نمي‌رفت.
رويكردهاي افراطي مجلس نهم به آنجا رسيد كه جمعي از زنان ادوار مختلف مجلس با انتشار بيانيه اي مخالفت خود را با چندهمسري و ازدواج موقت اعلام كردند و در صحن علني مجلس حاضر شدند.
تشکیل فراکسیون «حجاب و عفاف» از دیگر اتفاقات این مجلس بود، فراكسيونی که با درخواست ۱۰۰ نماینده مجلس نهم و با هدف جمع آوری اطلاعات و تعیین برآیند کارهای انجام شده درمورد اینباره تشکیل شد.
مجلس دهم؛ تلاش ناکام برای «تغییر چهره مردانه مجلس»
قبل از انتخابات مجلس دهم کمپینی به نام «کمپین تغییر چهره مردانه مجلس»راه اندازی شده بود که تلاش می‌کرد تعداد زنان در مجلس افزایش یابد. دراین دوره فهرست امید، وابسته به اصلاح طلبان نیز تعداد زنان را در فهرست خود در شهرهای بزرگ مانند تهران افزایش داد.
درمجلس دهم موضوع «ابطال» آرا و یا به عبارتی رد صلاحیت مینو خالقی، منتخب سوم اصفهان درمجلس تا ماه ها خبرساز بود و او در نهایت او از ورود به مجلس بازماند.
مجلس دهم بیشترین تعداد زنان نماینده در تاریخ مجلس ایران را داشته و اعضای فراکسیون زنان نیز بارها بر افزایش تعداد مدیران زن در دولت تاکید کرده اند.
فراکسیون زنان مجلس دهم طرح هایی همچون طرح تبعیض مثبت به منظور اعمال سهمیه برای زنان در مجلس شورای اسلامی، نظارت بر روند اختصاص ۳۰ درصد پست‌های مدیریتی به زنان را در برنامه خود دارد.
نمايندگان زن مجلس دهم در موقعيت‌های مختلف در راستاي تحقق خواسته‌هاي زنان موضع‌گيري مي‌كنند. حمايت از حضور زنان در ورزشگاه‌ها و تلاش براي دريافت اجازه خروج زنان متاهل از جمله تلاش‌هاي نمايندگان زن اين مجلس است. با اين وجود، زنان مجلس دهم نتوانسته‌اند چنانكه بايد مواضع خود را در قوانين متجلي كنند.
مطالب مرتبط:
قوانین ضد زن در دوره های اول تا سوم مجلس؛ آغاز محدودیت و تبعیض
قوانین چهار مجلس درباره زنان؛ تلاش ناکام برای رفع تبعیض قانونی
جنجال‌های چهار مجلس، از بنی‌صدر تا هاشمی
جنجال های مجلس پنجم و ششم، آغاز و پایان اصلاح طلبی
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر