با وجود اصرارهای مکرر رهبر جمهوری اسلامی درباره فرزندآوری و توصیه‌های او درباره افزایش جمعیت، گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان از آن دارد که نرخ فرزندآوری در ایران همچنان رو به کاهش است؛ دلایل مقام‌های جمهوری اسلامی برای افزایش جمعیت البته عقیدتی، سیاسی و امنیتی است.
***
رهبر جمهوری اسلامی سال‌ها پیش درباره ضرورت کنترل جمعیت در ایران سخن گفته بود اما بعدا از سخنان خود عقب‌نشینی کرد و از مردم ایران خواست در افزایش جمعیت کشور اهتمام داشته باشند.
وی از سال ۱۳۹۰ تاکنون بیش از ۴۲ بار خواستار افزایش جمعیت کشور تا ۱۵۰ میلیون نفر شده و گفته «هر اقدام و تدبیری برای کم کردن جمعیت باید پس از ۱۵۰ میلیون نفر صورت بگیرد.»
آمارها اما نشان می‌دهد مردم در ایران برخلاف این توصیه‌ها و دستور‌‌ها، زیربار بچه‌دار شدن نمی‌روند و چندان تمایلی به افزایش جمعیت ندارند.
مقام‌ها و نهادهای مسئول هم پیش‌بینی کرده‌اند در سال‌جاری برای نخستین‌بار بار در تاریخ ایران، نرخ رشد جمعیت به زیر یک درصد خواهد رسید.
تعداد موالید و تولد هم طی چهار سال (۹۴ تا ۹۸) از سالانه یک میلیون و ۵۷۰ هزار نفر به یک میلیون و ۱۹۶ هزار نفر کاهش یافته است؛ یعنی ۳۷۰ هزار نفر از متولدان کشور در هر سال کم شده است.
یک گزارش رسمی که به تازگی از سوی مجلس شورای اسلامی منتشر شده نیز ریشه‌های این کاهش جمعیت در ایران را مورد بررسی قرار داده است.
این گزارش می‌گوید نرخ باروری در ایران از ۶.۸ درصد در سال ۱۳۶۰ به ۱.۷ در سال ۱۳۹۸ تنزل یافته است.
این گزارش اما نرخ کنونی رشد جمعیت در ایران را زیر یک درصد و رقمی معادل ۸۹/. درصد اعلام کرده و نوشته در سال‌جاری این رقم به حدود ۸۰/. خواهد رسید که ویروس کرونا در این کاهش نقش بسزایی ایفا خواهد کرد.
این گزارش همچنین با تجزیه و تحلیل داده‌های آماری نوشته جمعیت ایران از سال ۱۳۹۰ وارد میانسالی شده و این گروه جمعیتی روز به روز رو به افزایش است.
آن‌طور که در این گزارش آمده شاخص بُعد خانوار یا متوسط تعداد افراد در خانوارهای كشور نیز با یک روند بلندمدت کاهشی به سرانه ۳.۳ در هر خانوار در آخرین سرشماری رسیده كه از كوچكتر شدن مستمر خانواده‌ها در ایران حكایت دارد.
از سوی دیگر بر تعداد خانواده‌های تک‌فرزند نسبت به سایر خانواده‌ها به طور قابل توجهی افزوده شده است. طبق آخرین بررسی‌ها، درصد كل خانواده‌های دارای یک فرزند (تک‌فرزندی) با روندی صعودی به حدود ۱۹.۷رسیده و ۱۳.۵ درصد خانواده‌ها نیز فاقد فرزند بوده‌اند.
این نسبت (خانواده‌های فاقد فرزند یا تک فرزند) در برخی از استان‌های ایران به بالای ۵۰ درصد نیز رسیده است.
این گزارش همچنین از کاهش نرخ جمعیت جوانان و افزایش نرخ کهنسالان در ایران ابراز نگرانی کرده و آورده که «در سال‌های آتی از هر چهار نفر یک نفر سالمند بالای ۶۰ سال خواهد بود كه قطعا پیامدهای سوء اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و حتی امنیتی برای نهاد خانواده و نظام حکمرانی كشور خواهد داشت.»
آن‌طور که در این گزارش آمده «کاهش جمعیت در سن كار و افزایش بار تكفل، كاهش رشد اقتصادی، افزایش بار مالی صندوق‌های بازنشستگی، كوچک شدن ابعاد خانواده و محدود شدن روابط خویشاوندی، كمرنگ شدن حمایت خانواده از سالمندان و کاهش نیروی دفاعی» خواهد شد.
این گزارش در قسمت دیگری از تحقیق خود ادعا کرده بخش قابل توجهی از زوج‌ها در ایران می‌خواهند سه فرزند داشته باشند، اما محدودیت‌های بسیاری مانع از تحقق این خواسته آنها می‌شود.
این گزارش نوشته در بخش اقتصادی، نبود درآمد کافی، عدم اطمینان از آینده شغلی و تأمین مالی مهمترین موانع اقتصادی فرزند آوری در ایران است.
رشد فردگرایی، عدم آمادگی روحی برای تولد فرزند، جامعه‌پذیری ناقص، مواد آموزشی ضد جمعیتی، تغییرات نقش و جایگاه زنان در جامعه از مهمترین عوامل فرهنگی کاهش انگیزه فرزندآوری در ایران از نظر تهیه کنندگان این گزارش اعلام شده است.
این گزارش در پایان برخی پیشنهاد‌ها برای رفع این موانع را مطرح کرده که پیش از این در بسیاری از متون رسمی مطرح شده و بیشتر جنبه نظری دارد و در عرصه عمل، برای تحقق هر یک از این پیشنهاد نیز موانع متعدد دیگری وجود دارد.
جمع‌بندی این گزارش و پیشنهاد‌های مطرح شده در آن هم‌چون بسیاری دیگر از اسناد بالادستی تهیه شده، دستوری و بدون توجه به ریشه‌های واقعی کاهش نرخ باروری در ایران است.
این گزارش نه تنها اشاره‌ای به تاثیر منفی سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی طی ۴۰ سال اخیر بر روند کاهش جمعیت در ایران نکرده، بلکه در ارائه پیشنهاد‌ها هم به کلیاتی تکراری بسنده کرده است.
کاهش فرزندآوری در ایران هرچند دغدغه‌‌ای به‌جا می‌تواند باشد، اما نگاه مقام‌های جمهوری اسلامی به این مساله بیشتر از بعد عقیدتی، سیاسی و امنیتی است.
در این سال‌ها روحانیان حاکم بر ایران بارها خواستار کنترل جمعیت اهل سنت در مقابل جمعیت شیعه شده و از روند رو به گسترش جمعیت اهل سنت ابراز نگرانی کرده‌اند.
در همین گزارش هم آمده کاهش جمعیت در ایران می‌تواند تبعات منفی دفاعی برای ایران داشته باشد که نشان از غلبه نگاه نظامی و امنیتی به موضوع جمعیت دارد.
مجموع این برخورد‌های امنیتی و دستوری و عقیدتی با مساله جمعیت را می‌توان یکی از مهمترین عوامل ناکارآمدی سیاست‌های سال‌های اخیر نظام حاکم بر ایران در زمینه افزایش جمعیت ارزیابی کرد.
مطالب مرتبط:
نهضت فرزندآوری علی خامنه‌ای؛ از قربان صدقه هواداران تا اخبار جعلی
پاسخ مجلس به دستور رهبری: تشکیل کمیسیون ویژه جمعیت
فرزندآوری با طرح‌های زودبازده؛ اولویت مجلس یازدهم
یک خانواده پرجمعیت، با درآمد ماهیانه ۲ میلیون تومان نمی تواند زندگی کند
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر