تبادل آتش در مرز ایران و افغانستان؛ یک نفر زخمی شد، خانه‌ها و مغازه‌ها آسیب دیدند

دانیال دایان؛ شهروندخبرنگار

ظهر روز دوشنبه، ۱۱ اسفند میان نیروهای مرزی افغانستان و ایران در نقطه صفر مرزی استان «نیمروز» در جنوب غرب افغانستان درگیری رخ داد. این درگیری پس از آن بود که ابزارآلات پاک‌سازی رودخانه «هیرمند» مشغول به کار بودند. به نظر می‌رسد که اشتغال افغانستانی‌ها برای مهار بخشی از آب این رودخانه برای جمهوری اسلامی حساسیت‌برانگیز بود. البته رودخانه هیرمند همواره یکی از مسائل مورد منازعه در افغانستان بوده است.

***

در پی این درگیری‌ها، «پرویز عدیل‌یار» معاون کمیسار استان «نیمروز» در گفت‌وگو با «ایران وایر» تایید کرد که این درگیری‌ها میان نیروهای مرزی افغانستان و ایران رخ داد و به همین دلیل جلسات اضطراری در نوار مرزی برگزار شده است. به گفته او، مقامات افغانستانی به نیروهای مرزی ایران تضمین داده‌اند که شلیک دیگری از سوی نیروهای این کشور رخ نخواهد داد و این غائله به سرعت پایان یافت.

به گفته این مقام افغانستانی، به محض وقوع این درگیری، نیروهای این کشور سعی کردند تا در سریع‌ترین زمان ممکن تانکرهای حامل نفت را از مرز «پل ابریشم» نیمروز خارج کنند تا آتش‌سوزی رخ ندهد: «فردا هم جلسه اضطراری دیگری برای بررسی دلایل وقوع این درگیری میان مقام‌های افغانستان و ایران برگزار می‌شود. هر از گاهی این درگیری‌ها رخ می‌دهد؛ اما بایستی از میزان تنش در مرز میان  دو کشور کاست. در نوار مرزی نباید درگیری مسلحانه صورت بگیرد. این مدل درگیری‌ها برای هر دو طرف ضرر دارد.»

«مسعود حکیمی» عضو شورای استان «نیمروز» نیز در گفت‌وگو با «ایران وایر» خاطرنشان کرد که این درگیری‌ها وقتی آغاز شد که کارگران افغانستانی مشغول حفر چاه در رودخانه هیرمند برای دستیابی به آب بوده‌اند. به گفته او در جریان این درگیری‌ها یک نفر از شهروندان افغانستان زخمی و به تعدادی از خانه‌های مسکونی و مغازه‌ها خسارت وارد شد.

این درگیری مرزی در حالی رخ داده است که حکومت افغانستان در تلاش مدیریت و مهار آب‌های جاری است. هم اکنون کار ساخت سدهای آب‌گردان «پاشدان» در استان «هرات»، «کمال‌خان» در «نیمروز» و «کجکی» در استان «هلمند» و همچنین کار روی سد «بخش‌آباد» استان «فراه» در نزدیکی با ایران جریان دارد.

یکی از نیروهای مرزی افغانستانی در «پل ابریشم» در گفت‌وگو با «ایران وایر» خود را با نام مستعار «بهرام» معرفی می‌کند. او در حین درگیری‌های رخ داده، حضور داشت. به گفته این نیروی مرزی افغانستان، در گام نخست مرزبانان ایرانی وارد خاک افغانستان شدند و به کارگران تذکر دادند که از پاک‌سازی و ایجاد ساخت‌وساز روی رودخانه هیرمند دست بکشند. اما مخالفت کارگران و ادامه فعالیت‌شان باعث شد که نیروهای ایرانی درگیری را آغاز کنند.

به گفته «بهرام» وقتی مرزبانان ایرانی به قرارگاه خود بازگشتند، به سمت کارگران افغانستانی شلیک کردند:‌ «ایرانی‌ها با سلاح کلاشینکف و هاوان، خاک افغانستان را هدف گرفته بودند و ما هم به واکنش متقابل پرداختیم. درگیری بیش از ۱۵ دقیقه طول کشید و بعد متوقف شد. ما نمی‌توانیم وقتی مرزبانان ایرانی به هم‌وطنان‌مان شلیک می‌کنند، سکوت کنیم.»

کار سد «کمال‌خان» در استان «نیمروز» تکمیل شده است. «نظام‌الدین خپلواک»، سخن‌گوی اداره ملی امور تنظیم آب در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» گفت که حدود یک ماه می‌شود که کار آب‌گیری این سد آغاز شده است: «سد کمال‌خان ظرفیت ذخیره ۵۲ میلیون متر مکعب آب دارد و قادر به آبیاری ۱۸۴ هزار هکتار آب است.»

اما مسئولان محلی نیمروز که نمی‌خواهند نامی از آنان به میان آید، به «ایران‌وایر» می‌گویند که تهدیدات امنیتی نیروهای نیابتی ایران برای جلوگیری از ساخت کانال‌های آب سد «کمال‌خان» جریان دارد و «ایران آشکارا از گروه طالبان حمایت می‌کند.»

حدود چهار ماه پیش «شاه ولی سلطان»، استان‌دار پیشین «نیمروز» در صحبت با «ایران‌وایر» از ایران خواسته بود که در ازای استفاده از آب‌های شیرین افغانستان، نفت و گاز را به‌عنوان کالاهای بدیل بپردازد. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که استان‌های مرزی افغانستان با ایران، با کمبود شدید آب برای مزارع مواجه هستند و به همین خاطر بارها «محمد اشرف غنی»، رییس‌جمهور افغانستان بر لزوم مدیریت آب‌های جاری تاکید کرده بود و گفته بود که «آب عزت مردم افغانستان است.»

از سویی دیگر، «حسن روحانی»، رییس‌جمهور ایران در سال ۱۳۹۶ در واکنش به ساخت سدهای آبی در افغانستان گفته بود که ایران نمی‌خواهد در قبال ساخت سدهای آبی بی‌تفاوت باشد.

 هم چنین «عارف اچکزی»، مسئول پروژه سد «پاشدان» هرات در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» می‌گوید که تهدیدات گروه طالبان برای ایجاد اختلال در ساختن این سد جریان دارد و از سرازیر شدن بیش از ۱۵۰ میلیون متر مکعب آب در سال به ایران جلوگیری می‌کند.

«آب» محل منازعه در افغانستان با همسایگانش است. سدسازی در این کشور هم یکی از مناقشاتی است که همواره جریان دارد.