طی هفته‌های اخیر، برای ایجاد فشار بر تشکل‌های مردم‌نهاد، شهرداری تهران حکم پلمب و تخلیه مراکز مختلف، از جمله حکم تخلیه «خانه کودک ناصرخسرو» را صادر کرد؛ این اتفاق در سکوت فعالین حقوق کودک در ایران پیش رفت.
در روزهای اخیر، نهادهای حمایتی کودکان همچون «مرکز حمایت از کودکان و خانواده نوید مهر» در منطقه ۱۷ و ۱۸، و «خانه اندیشمندان علوم انسانی»، پلمب شدند.
«خانه کودک ناصرخسرو» تا پایان تیر برای تخلیه ساختمان در اختیار خود فرصت داشت.
با «آتنا دائمی»، فعال حقوق کودک و زندانی سابق سیاسی و یک مددکار اجتماعی با نام مستعار «علی»، که سال‌ها در حوزه کودکان کار منطقه شوش فعالیت کرده است، در‌این‌باره گفت‌وگو کرده‌ایم.
***
خانه کودک ناصرخسرو چه بود و چه شد؟
حکم تخلیه ساختمان خانه کودک ناصرخسرو، در تاریخ ۱۲تیر صادر شد و هدف از تخلیه بنا، «بهسازی» این مرکز عنوان شده است.
این درحالی‌ست که «طاهره پژوهش»، فعال اجتماعی و مدیرعامل انجمن حمایت از کودکان، اعلام کرده است که شهرداری مدعی شده قصد دارد خانه کودک ناصرخسرو را در ازای یک بدهی، به فرد دیگری واگذار کند.
خانه کودک ناصرخسرو یکی از پروژه‌های انجمن حمایت از حقوق کودکان است که از سال ۱۳۸۰، فعالیت خود را در منطقه ۱۲ شهرداری تهران آغاز کرده است و محلات ناصرخسرو، پامنار و بازار تهران را در برمی‌گیرد.
تدوین و اجرای پروژه‌های محلی مانند طرح سوادآموزی کودکانی که مجبور به کار کردن هستند، تجهیز کتابخانه‌های مدارس دولتی، آموزش مهارت‌های زندگی در مدارس دولتی، خانه‌های سلامت و سرای محلات و غیره، با کسب اعتماد سازمان‌های دولتی و غیردولتی، به تقویت سرمایه‌های اجتماعی می‌پردازد. از جمله اهداف این مجموعه، تغییر نگرش و رفتار گروه‌های هدف نسبت به حقوق کودکان از طریق ارتقاء سطح دانش و آگاهی آن‌ها نسبت به حقوق کودکان، و بهداشت فردی و روانی است.
خانه کودک ناصرخسرو در سه بخش آموزش، مددکاری و بهداشت فعالیت می‌کند. این پروژه مانند دیگر پروژه‌های انجمن حمایت از حقوق کودکان، از طریق کمک‌های مردمی و کار داوطلبانه اداره می‌شود.
آتنا دائمی، فعال حقوق کودک و زندانی سابق سیاسی می‌گوید: «تمام فعالین حقوق کودک و انجمن‌های حقوق کودک اعم از مدرسین و افرادی که از این انجمن‌ها حمایت می‌کنند، به‌نوعی تبدیل به پدر و مادر معنوی کودکان می‌شوند. کودکان خیلی به این افراد وابسته می‌شوند و به آن‌ها تکیه می‌کنند. بارها شاهد بوده‌ام که فردی پیش‌تر کودک کار بوده، اما رشد کرده و از چرخه کودکان کار خارج شده، همچنان در کلاس‌های درس این نهادهای مردم نهاد شرکت می‌کند و از آن‌ها حمایت‌های گسترده‌ای انجام می‌دهند.»
به گفته خانم دائمی، معرفی کودکان کار برای انجام سریع اقدامات پزشکی در اسرع وقت و تامین هزینه‌های آن‌ها، از جمله این موارد است و مهم‌ترین مساله در تعطیل شدن چنین مراکزی، ضربه‌ای است که به این کودکان وارد می‌شود.
شهرداری زاکانی، سیاه‌ترین دوران حقوق کودکان
یکی از فعالین حقوق کودک در ایران که برای حفظ امنیت او، نامش را علی انتخاب کرده‌ایم، می‌گوید: «شهرداری علیرضا زاکانی، دشمن‌ترین و ناقض‌ترین شهردار در تاریخ شهرداری تهران، به‌ویژه در حوزه حقوق کودکان بوده است. به هیچ‌عنوان توجهی به مسائل حقوق کودکان و به‌طور کلی آسیب‌های اجتماعی ندارد، در حالی‌که مسوولیت بسیاری از معضلات و آسیب‌های اجتماعی متوجه شهرداری است.»
به گفته علی، مددکار اجتماعی که سال‌های بسیاری در منطقه شوش تهران در حوزه کودکان کار فعالیت داشته است، شهرداری تحت امر «علیرضا زاکانی»، به هیچ‌عنوان دغدغه حقوق کودک یا مسائل و معضلات اجتماعی را ندارد. او می‌گوید: «نگاه شهردار فعلی تهران، قرارگاهی و خیریه‌ای است. او در نظر داشت قرارگاه‌هایی در محلات حاشیه تاسیس کند که بسیجیان در قالب کارهای جهادی به نیازمندان کمک کنند. حتی استقرار و فعالیت این قرارگاه‌ها هم آن‌طور که وعده داده بودند عملی نشد، چون اگر عملیاتی شده بود، باید لااقل یک چشمه‌ای از ثمرات آن را محلات حاشیه می‌دیدیم.»
تشکل‌های مردم‌نهاد برای بقا، نیازمند شهرداری شدند
آتنا دائمی می‌گوید: «متاسفانه در ایران، شماری از سازمان‌های غیردولتی برای اینکه بتوانند به فعالیت خود ادامه بدهند، مجبور به همکاری با شهرداری می‌شوند، برای اینکه مکانی برای فعالیت‌های خود در اختیار داشته باشند تا بتوانند برای این کودکان مدرسه یا نمایشگاه‌های خیریه راه‌اندازی کنند و از درآمد حاصل از فروش آن‌ها، امکان تامین هزینه‌های خود را داشته باشند. مهم‌تر اینکه، جلوی فعالیت آن‌ها گرفته نشود.»
به گفته خانم دائمی، فعالیت «ان‌جی‌او»هایی که مستقل عمل می‌کنند، محدود می‌شود، تحت‌نظر هستند یا مسوولان آن بازداشت می‌شوند: «جمهوری اسلامی تلاش می‌کند این انجمن‌ها تحت‌نظر خودش کار کنند. حتی در نمایشگاه‌های خیریه‌ای که برگزار می‌کنند،به‌دنبال کسب سود برای خود هستند. شهرداری یا نهادهای وابسته به شهرداری به اسم تشکل‌های مردم نهاد، پول هنگفتی جمع‌آوری می‌کنند، ولی به این تشکل‌ها نمی‌دهند.»
به اسم انجیاوها،به کام شهرداری
آتنا دائمی توضیح می‌دهد که آموزش‌هایی که در تشکل‌هایی تحت حمایت حکومت و شهرداری به کودکان کار و خیابان می‌دهند، جهت‌دار است و تلاش می‌کنند علاوه‌بر محدود کردن فعالیت این گروه‌ها، آموزش‌هایی را که در این مراکز به کودکان داده می‌شود هم، کنترل کنند.
ولی در عین حال، تاکید دارد که تعطیلی نهادهایی که چتر حمایتی برای کودکان محسوب می‌شود، می‌تواند بسیار آسیب زننده باشد.
این فعال سیاسی که ۲ سال پیش با اتمام دوران محکومیت خود از زندان آزاد شد، از تجربه مواجهه خود با مادران زندانی می‌گوید: «مادارن بسیاری در زندان‌ها هستند که کودکان آن‌ها تحت حمایت نهادهای غیردولتی در بیرون زندان قرار دارند. کودکان بدسرپرست یا بی‌سرپرست، بی‌شناسنامه‌ها یا کودکانی که کسی مسوولیتی آن‌ها را برعهده نمی‌‌گیرد، توسط فعالین حقوق کودک به این مراکز معرفی می‌شوند.»
به گفته خانم دائمی، کودکان کار حتی وقتی بزرگ می‌شوند و دیگر کودک کار نیستند، همچنان از هرنظر تحت حمایت ان‌جی‌اوهای حقوق کودک هستند. به همین دلیل، تعطیل شدن مکانی مثل خانه کودک ناصرخسرو بسیار مهم است؛ چون این کودکان رها می‌شوند.
تلاش شهرداری برای ترویج گفتمان انقلابی از طریق انجیاوها
علی، فعال باسابقه حقوق کودک می‌گوید: «یک مساله مهم، نقدی است که به سازمان‌های مردم نهاد وارد است، باید نقطه اتکای آن‌ها مردم باشند، نه شهرداری و ارگان‌های مشابه. متاسفانه انجمن حمایت از کودکان، برای برگزاری کلاس‌ها در محل ناصرخسرو یا باقی محلات، سراغ نهادهای عمومی مثل شهرداری می‌رود. هرچند شهرداری یک نهاد دولتی نیست، ولی سابقه نشان داده است که در جمهوری اسلامی، شهرداری همیشه یک نهاد عمومی غیردولتی و اتفاقا حاکمیتی بوده است و سکو پرش شماری از چهره‌های سیاسی در جمهوری اسلامی به‌شمار می‌رود؛ مثال بارز آن، محمود احمدی‌نژاد و محمدباقر قالیباف که هر دو از شهرداری تهران به مدارج بالای قدرت رسیدند.»
او تاکید می‌کند: «شهرداری یکی از نهادهای حاکمیتی است که برای حکومت بسیار مهم و جریان‌ساز است. در دو برنامه اخیر، راهپیمایی غدیر و گردهمایی تولد امام اول شیعیان، دیدیم که علیرضا زاکانی بیشتر به‌دنبال ترویج ایدئولوژی جمهوری اسلامی بود تا اینکه بخواهد مسائل و معضلات اجتماعی را حل کند. به همین دلیل، مراجعه انجمن حمایت از کودکان به شهرداری برای دریافت مکان خانه کودک ناصرخسرو، واقعا تعجب‌برانگیز و مایه شگفتی است.»
این فعال حقوق کودک تاکید می‌کند که شهرداری، خود باعث‌وبانی اصلی کار زباله‌گردی کودکان است و مسوولیت اصلی از آن سلب نمی‌شود.
آتنا دائمی نیز با تایید این مورد می‌گوید: «بسیاری از دلالان کودک کار برای گرفتن مجوز کار کردن کودکان در خیابان، به ماموران شهرداری رشوه می‌دهند. یعنی شهرداری خود از وجود کودک کار استفاده می‌کند و از حمایتگران این کودکان که نهادهای غیردولتی هستند نیز، به‌نحو دیگری سودجویی می‌کند. هم عامل به وجود آمدن کودکان کار است، هم انجیاوها را با عنوان حمایت کردن مجبور کرده است که تحت نام شهرداری کار کنند. با تعطیل کردن این مرکز هم به‌صورت کاملا جدی برای همه مشخص شد که به هیچ‌وجه، قصد حمایت از کودکان کار را ندارند.»
به گفته علی، تعطیلی خانه کودک ناصرخسرو بیش‌از‌پیش عدم توجه شهرداری به کودکان را نشان داد که حاضر نیست کوچکترین امکاناتی را برای کاهش معضلات اجتماعی اختصاص دهد.
این مددکار اجتماعی با عنوان این موضوع که مراکز سازمان‌نهاد حمایت از کودکان به بهانه‌های مختلف در معرض تعطیلی هستند، می‌گوید: «فقط آن‌هایی دوام آوردند که مطلقا هیچ‌گونه فعالیت خارج از خواست دولت انجام ندادند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر