شایا گلدوست
در سال‌های اخیر، روند رسیدگی به پرونده پناهجویان و پناهندگان ایرانی در ترکیه بسیار نگران‌کننده بوده است. گروه‌ها و اقشار آسیب‌پذیری در میان پناهجویان و پناهندگان هستند که سال‌هاست در ترکیه در انتظار سرنوشتی نامعلوم به‌سر می‌برند. یکی از حساس‌ترین این گروه‌ها، اعضای جامعه رنگینکمانی است. افرادی که به‌واسطه خشونت و تبعیض و به‌دلیل فشارهای موجود از سوی خانواده، جامعه و قانون، رفتن را به ماندن ترجیح داده‌اند.
***
من، «شایا گلدوست» زن ترنس و کنشگر جامعه رنگینکمانی، هر هفته دوشنبه در اینستاگرام «ایران‌وایر»، با یکی از اعضای جامعه رنگینکمانی درباره مسایل و مشکلات مربوط به این قشر گفت‌وگو می‌کنم. مهمان این برنامه، «هانا تاران» مدل، نویسنده، کنشگر و فعال حقوق پناهجویان و پناهندگان است و درباره برخی از حقوق و قوانینی که پناهجویان و پناهندگان می‌بایست به آن آگاه باشند، صحبت کردیم.
ترکیه، اولین و نزدیک‌ترین کشور به ایران برای ثبت درخواست پناهجویی است. کشوری که در سال‌های اخیر به‌دلیل تغییر ساز‌و‌کار سازمان ملل متحد و سیاست‌های کشورهای پناهنده‌پذیر، از امنیت لازم برای پناهجویان و پناهندگان برخوردار نیست.
کشوری سنتی و مذهبی با دولتی اسلامگرا، که از نظر فرهنگی و قانونی فضای مناسبی برای افراد رنگینکمانی محسوب نمی‌شود. تورم بی‌سابقه سال‌های اخیر نیز در کنار عوامل دیگر، زندگی را نه‌تنها برای قشر پناهجو و پناهنده، بلکه برای شهروندان ترک نیز بسیار دشوار کرده است.
تا چند سال گذشته افراد درخواست خود را در دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در آنکارا به ثبت می‌رساندند، اما از سپتامبر سال ۲۰۱۸ و با تغییر سیاست‌های سازمان ملل، ثبت‌نام و بررسی پرونده پناهجویان و پناهندگان، به دست اداره مهاجرت ترکیه سپرده شد و سازمان ملل تنها نقش ناظر را ایفا می‌کند.
با انتقال اختیارات به اداره مهاجرت ترکیه، شرایط برای پناهجویان سخت‌تر و پروسه‌ها طولانی‌تر شدند. پناهجویان جدیدی که برای ثبت‌نام به دفاتر اداره مهاجرت در شهرهای مختلف مراجعه می‌کنند، تنها برگه‌های اقامت موقتی را می‌گیرند و در انتظار مصاحبه به‌سر می‌برند.
آن دسته از پرونده‌هایی که پیش‌تر توسط سازمان ملل مصاحبه شده‌اند نیز، می‌بایست مجدد توسط اداره مهاجرت ترکیه مصاحبه شوند و دلیل پناهندگی آن‌ها تایید شود. این عوامل باعث می‌شوند تا پناهجویان و پناهندگان در خطر بازگردانده شدن به کشور مبدا قرار گیرند.
پس از ثبت درخواست، ممکن است برگه اقامت یا «کیملیک» را خیلی زود و یا پس از یکی-دو سال دریافت کنند که این موضوع در شهرهای مختلف و بسته به سلیقه فرد مسوول، ممکن است متفاوت باشد. متاسفانه علاوه‌بر کارشکنی‌های بسیاری که از سوی اداره مهاجرت ترکیه رخ می‌دهد، ناکار‌آمد بودن و سلیقه‌ای رفتار کردن ماموران اداره مهاجرت ترکیه، شرایط را برای پناهندگان سخت‌تر می‌کند.
مهمان برنامه، «هانا تاران»، اعتقاد دارد که این اتفاق یکی از اشتباه‌ترین تصمیماتی بوده که درباره پناهجویان و پناهندگان ترکیه گرفته شده است، به این دلیل که اداره مهاجرت ترکیه در بسیاری از موارد خود ناقض حقوق‌بشر است و تجربه کارشکنی‌ها و رفتارهای سلیقه‌ای، نشان‌دهنده این امر است. او در ادامه درباره شرایط سخت‌گیرانه اداره مهاجرت صحبت کرده و می‌گوید: «در ماه‌های اخیر ماموران اداره مهاجرت در شهرهای مختلف، کارت اقامت موقت و یا کیملیک پناهجویان و پناهندگان را مدام چک کرده و اگر فردی در شهر محل اقامت خود حضور نداشته باشد، دستگیر و به کمپ پناهجویان برای دیپورت فرستاده می‌شود. حتی مشاهده شده است که ماموران خانه‌به‌خانه نیز برای کنترل مدارک قانونی اتباع خارجی مراجعه می‌کنند. از آدرس‌های ثبت شده در ادارات دولتی به محل زندگی پناهجویان و پناهندگان مراجعه می‌کنند و اگر فرد در آدرس مورد‌نظر حضور نداشته باشد، مورد پیگیری و دستگیری و در خطر دیپورت قرار می‌گیرند».
او می‌گوید «به همین دلیل پناهجویان و پناهندگان می‌بایست دقت کافی را به خرج دهند، تا در معرض دیپورت قرار نگیرند».
دیگر موضوعی که ممکن است پناهجویان و پناهندگان را در خطر دستگیری و دیپورت قرار دهد، کار کردن غیر‌قانونی (بدون اجازه رسمی کار) و خروج از شهر‌مورد نظر بدون اجازه از اداره مهاجرت است، این‌ها از جمله موضوعاتی هستند که پناهجویان و پناهندگان زیادی را در معرض خطر دستگیری و اخراج از کشور قرار می‌دهند.
هانا تاران توصیه می‌کند که در صورت مواجه شدن با این موارد، با خط تلفن پشتیبانی «سازمان زندگی مثبت» تماس گرفته تا مشاوران حقوقی و وکلای این سازمان به آن‌ها کمک کنند.
همان‌طور که گفته شد، از زمانی که پروسه رسیدگی به پرونده پناهجویان و پناهندگان توسط دفاتر اداره مهاجرت در شهرهای مختلف انجام می‌شود، نگرانی‌‌ها در میان پناهندگان افزایش یافته است، به این دلیل که ممکن است دلایل پناهجویی آن‌ها توسط اداره مهاجرت پذیرفته نشده و این افراد در خطر اخراج از کشور ترکیه قرار بگیرند. هانا تاران در‌این‌باره و قوانینی که فرد پناهجو و پناهنده می‌تواند از آن‌ها استفاده کند بیشتر توضیح می‌دهد: «در مواردی پرونده افراد جامعه رنگینکمانی به‌دلایل شخصی و سلیقه‌ای از سوی اداره مهاجرت رد می‌شود، می‌گویم سلیقه‌ای، به این دلیل که ممکن است پرونده فرد دیگری در شرایط مشابه پذیرفته شده باشد، یا اینکه این روند پذیرش یا رد کردن پرونده در دفاتر اداره مهاجرت در شهرهای مختلف با هم متفاوت است. البته این موضوع تنها مربوط به پناهجویان و پناهندگان رنگینکمانی نیست، همه پناهجویان و پناهندگان ممکن است با این مساله روبه‌رو شوند.
در این موارد فرد دو راه‌حل قانونی پیش رو دارد. معمولا افراد یک ماه فرصت دارند تا به حکم مبنی‌بر پذیره نشدن پرونده پناهجویی‌شان اعتراض و به دادگاه شکایت کنند. بسیار اهمیت دارد که توسط یک وکیل این روند قانونی پیش رود. فرد پناهجو یا پناهنده در صورت پذیرفته نشدن اعتراض، تا سه مرتبه حق اعتراض داشته و هر بار شکایت خود را به دادگاه و مقام قانونی بالاتری ارائه می‌دهد.
راه حل دیگری که فرد پناهجو و پناهنده دارد، این است که در صورت رد شدن پرونده پناهجویی‌اش از سوی اداره مهاجرت، مجددا درخواست پناهجویی خود را ثبت کرده و یا اینکه مدارک و ادله جدیدی که به پذیرش درخواست پناهجویی‌اش کمک می‌کند را به پرونده اضافه کرده و درخواست بررسی مجدد نماید. برای ثبت مجدد درخواست پناهجویی، افراد می‌توانند به دفاتر پستی ترکیه (Ptt) مراجعه کنند و درخواست خود را از آن طریق به اداره مهاجرت ارسال نمایند.
در هر دوی این روش‌ها، این امر باعث می‌شود که تا روند اخراج از کشور متوقف شده و فرد تا زمانی که دادگاه به شکایت وی رسیدگی کند یا اینکه اداره مهاجرت درخواست پناهجویی شخص را مجدد بررسی کند، در ترکیه بماند».
آگاهی به این حقوق قانونی پناهجویان و پناهندگان باعث می‌شود که افراد در موارد پیش آمده از حقوق خود استفاده کرده، و خطر اخراج از کشور را کاهش دهند.
مطلب مرتبط:
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر