نه خود حادثه که خواندن اخبار حادثه نیز درد دارد. درد مشترک این خواندن را کودکان بیشتر از بزرگ‌سالان حمل می‌کنند. سرعت انتقال اخبار به قدری اهمیت پیدا کرده که فراموش شده است گروهی آسیب‌پذیر و بدون صدا هستند که می‌شنوند و می‌خوانند و در بسیاری از موارد، خودشان سوژه اخبار تلخ می‌شوند. آن‌ها با جثه و قدهای کوتاه می‌توانند به آینده بلندی وصل شوند. همین مساله، اهمیت چه‌گونه پرداختن به اخبار کودکان در رسانه‌ها را مهم می‌کند. سردمدار عرصه خبر نیز اخبار حوادث است.
«محمد بلوری»، روزنامه‌نگار پیش‌کسوت که به «پدر حادثه نویسی» در مطبوعات ایران شهرت دارد، در لایو حقوق کودک «ایران‌وایر» در مورد اهمیت چگونگی پوشش اخبار حوادث در مورد کودکان صحبت کرده است.
«ایران‌وایر» هر چهارشنبه ساعت هشت شب به وقت ایران در اینستاگرام به صورت لایو در مورد حقوق کودکان با کارشناسان حوزه‌های مختلف گفت‌وگو می‌کند. خلاصه گفت‌وگو با محمد بلوری را در زیر می‌خوانید:
***
کودکان بیشتر قربانی می‌شوند یا ما بیشتر خبر قربانیان را می‌شنویم؟
در سال‌های اخیر، کودکان بسیار زیادی قربانی حوادث بسیار تلخ بوده‌اند. آیا افزایش حجم اخبار تلخ مربوط به کودکان به دلیل قربانی شدن بیشتر آن‌ها است یا تنها وجود شبکه‌های اجتماعی به این مساله دامن زده است و چنین احساس می‌شود که اخبار حوادث در مورد کودکان بیشتر از گذشته رخ می‌دهد؟
محمد بلوری می‌گوید: «حوادث در مورد کودکان بسیار زیاد هستند؛ اول در خانواده، بعد هم در جامعه. چون در این دو فضا خیلی به کودکان توجه نمی‌شود.کودکان نباید در معرض اخبار حوادث قرار بگیرند ولی با دسترسی به شبکه‌های اجتماعی، مدام در معرض اخبار بد هستند و تعلیم و تربیتی نیست که بتوانیم کودکان را از حوادث اجتماعی دور نگه داریم.»
آیا رسانه‌ها در گذشته دستورالعملی برای چه‌گونه نوشتن در مورد کودکان داشتند یا خیر؟
این روزنامه‌نگار با سابقه توضیح می‌دهد: «قبل از انقلاب در روزنامه‌ها به شکل امروزی به کودکان در حوادث پرداخته نمی‌شد. تنها صفحه‌ای به اسم صفحه خانواده در اغلب روزنامه‌ها بود، به‌ویژه در روزنامه‌های اطلاعات و کیهان که مسوول بخش، یک متخصص اجتماعی و پرورشی بود و تحت نظر او یا یک کارشناس دیگر، اخبار و گزارش‌ها تایید می‌شدند تا از نظر اجتماعی برای بچه‌ها مضر نباشند و پرخاش‌گری به وجود نیاورند. ولی اصولا چون کودکان روزنامه نمی‌خواندند، تنها در صفحه مخصوص کودک به موضوعات مربوط به کودکان پرداخته می‌شد. مطالب هم بیشتر با محوریت تعلیم و تربیت بچه‌ها و حقوق اجتماعی خانواده و کودکان بودند.»
اخبار مربوط به تجاوز به کودکان و آزارهای روانی و روحی آن‌ها چه‌طور پوشش داده می‌شدند؟
محمد بلوری این طور توضیح می‌دهد که در گذشته، عکس کودکان نابالغ و حتی نوجوانان، اسم و مشخصات کودکان و مسایل جنسی اصلا چاپ نمی‌شدند: «درمورد مسایل کودک و نوجوان خیلی حساسیت بود ولی الان زیاد از نظر اصول تربیتی به این مباحث توجه نمی‌شود. فرد متخصصی هم در داخل تحریریه‌ها نیست که به روزنامه‌نگاران تعلیم دهد چه‌طور به اخبار کودکان بپردازند یا کارشناسانی که روزنامه‌نگاران بتوانند در تماس مستقیم با آن‌ها در این خصوص باشند.»
به تایید محمد بلوری، در عرصه رسانه‌های داخلی، اخبار تلخ مربوط به کودکان عموما پوشش داده نمی‌شدند:«در حال حاضر مدیران رسانه‌ای باید در مورد مسایل از این دست بسیار محتاط عمل کنند تا رسانه با مشکل مواجه نشود. در گذشته، مسایل خاص که عفت عمومی بودند، مثل تجاوز، اصلا چاپ نمی‌شدند.»
به گفته محمد بلوری، سابق بر این در روزنامه کیهان یک کارشناس در تحریریه برای پوشش اخبار مربوط به کودکان حضور داشت که اخبار مربوط به مسایل جنسی را مورد بررسی دقیق قرار می‌داد.
سهم صفر کودکان از کارشناسی تحلیل‌گران
کودکان در تمام اتفاقات اجتماعی در کشور حضور دارند؛ تبلیغات، تظاهرات اعتراضی و راهپیمایی‌های حمایتی از گروه‌های سیاسی خاص یا روزهای ویژه در تقویم جمهوری اسلامی ایران. این نوع از بهره‌برداری از کودکان که مسبوق به سابقه است، هرگز مورد نظارت و بررسی دقیق فعالان حوزه حقوق کودک و روزنامه‌نگاران قرار نگرفته است. به طور مشخص، در هر حوزه اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، کارشناس ویژه‌ای به تحلیل مسایل می‌پردازد ولی حوزه کودکان همواره مغفول مانده است.
از محمد بلوری می‌پرسیم ارزیابی او از این مساله چه است و به نظرش، نیازهای امروز رسانه‌ها باید به چه سمتی سوق پیدا کنند؟
به گفته این روزنامه نگار، در حوادث به طور عمومی، کودکان فراموش می‌شوند و کسی حواسش به کودکان و آن‌چه برای آن‌ها رخ می‌دهد، نیست.
او با ذکر یک خاطره می‌گوید: «یادم هست در نزدیک قزوین، زلزله شدیدی رخ داد که چندین آبادی از بین رفت و بچه‌ها سرگردان شدند. من خودم با عکاس رفته بودم به یک دهات ویران شده و دیدیم پسربچه ای ۱۰ ساله کنار دیوار خرابه خانه‌اش ایستاده است و پدر و مادر زیر آوار؛ تنهای تنها. عکاس ما دید این خیلی افسرده است، گفت معلوم است که گرفتار شوک شده است و باید از شوک در آید. نیامد بگوید یک عکس بگیرم، عکس خوبی می‌شود، یک کشیده خواباند توی گوش آن بچه و آن بچه به هوش آمد. سر همین، عکاس ما را احضار کردند که تو به یک بچه زلزله زده که آواره و سرگردان بوده است، آزار رسانده‌ای.»
این روزنامه‌نگار هم‌چنین توضیح داد: «چون من به محل سیل و زلزله زیاد می‌رفتم، می‌دیدم برای بچه‌ها کلاس می‌گذاشتند و توجه خاص به آن‌ها می‌کردند ولی این روزها در ماجرای آبادان (فرو ریختن ساختمان متروپل)، این مساله وجود نداشت.»
محمد بلوری گفت: «هنوز سیل زده‌هایی در برخی مناطق داریم که از گذشته تا کنون در چادرهای امدادی زندگی می‌کنند. وضع این افراد نابسامان است و وحشتناک‌تر از همه، شرایط بچه‌ها است. بچه‌ها در آوارگی بزرگ می‌شوند؛ نه درس می‌خوانند و نه تعلیم و تربیت می‌آموزند. باید در آن جا مدارسی به وجود آید و به تعلیم و تربیت آن‌ها توجه شود.»
چه‌طور باید به خبر کودکان پرداخت و چه‌گونه باید در مورد حوادث نوشت؟
محمد بلوری، روزنامه‌نگار پیش‌کسوت معتقد است حوادث از دست خبرنگار که چه‌طور قلم دست بگیرد و بنویسد، نشر داده می‌شود: «در رخ‌دادهای اجتماعی، حتی مقدم بر پوشاک و خوراک، باید اول به کودکان توجه شود. در گذشته حتی کلاس‌هایی در خرابه‌ها دایر می‌کردند که کودکان آسیب دیده از درس عقب نمانند. مردم بسیار کمک می‌کردند؛ مثلا سیلی یا زلزله‌ای رخ می‌داد، مردم برای کمک به مناطق آسیب دیده می‌رفتند و هر چیزی که داشتند، برای کمک می‌بردند. ولی در حال حاضر به دلیل مشکلات اقتصادی، این اتفاق نمی افتد.»
این روزنامه‌نگار گفت: «بزرگ‌ترین مساله رسانه‌ها در این روزها این است که در مورد مسایل سیاسی بنویسند که اشتباه است و باید به مسایل اجتماعی بیشتر پرداخت. نمی‌توان با اخبار و رسانه‌های مختلف مقابله کرد، باید موارد مختلف را بررسی و تحقیق کرد.»
اگر دوباره به تحریریه برگردید، به روزنامه‌نگاران چه توصیه‌ای می‌کنید؟
محمد بلوری می‌گوید اگر می‌توانست دوباره در تحریریه حضور داشته باشد و بنویسد، دستور می‌داد تمام کامپیوترها را جمع کنند، خبرنگاران اصلا با خبر روز کار نداشته باشند و بروند در جامعه: «در جامعه نفس بکشند و ببینند مشکلات مردم و کودکان چیست. با کارشناسان صحبت کنند و روزنامه‌ها را با مجموعه مقالات تخصصی این‌چنینی پر کنند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر