من، «شایا گلدوست»، زن ترنس و کنش‌گر جامعه رنگین‌کمانی هر هفته دوشنبه در اینستاگرام «ایران‌وایر» با یکی از اعضای این جامعه درباره مسایل و مشکلات مربوط به آن‌ها گفت‌وگو می‌کنم. میهمان این برنامه، «سمانه سوادی»، حقوق‌دان و فعال برابری جنسیتی است و درباره دسترسی اعضای جامعه رنگین‌کمانی به امکانات اجتماعی، به‌ویژه فرصت‌های شغلی صحبت می‌کنیم.
در فضای دوگانه جنسی و جنسیتی جامعه‌ای مانند ایران که بسیار دگرجنس‌گرا و همان‌سو‌جنسیتی‌محور است، افراد رنگین‌کمانی نه تنها پذیرفته شده نیستند بلکه زیست‌شان نیز به رسمیت شناخته نشده است و فرهنگ، مذهب و قانون در جهت حذف این قشر تلاش می‌کند.
از این رو، دسترسی این افراد به امکانات اجتماعی و اقتصادی، به واسطه گرایش جنسی و هویت و بیان جنسیتی آن‌ها، بسیار محدود و در مواقعی غیر‌قابل دسترس است.
لازم به ذکر است که واژه «کوئیر» واژه‌ای چتری برای اشاره به جامعه رنگین‌کمانی است که امروزه در بیشتر کشورها و زبان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
***
سمانه سوادی درباره چرایی محرومیت بیشتر اعضای جامعه رنگین‌کمانی از اشتغال می‌گوید: «در جامعه‌ای که اساسا هویت و موجودیت افراد کوئیر به رسمیت شناخته نمی‌شود، بسیار واضح است که این افراد از اشتغال نیز محروم می‌شوند؛ به‌ویژه در جامعه‌ای که مساله اشتغال نه تنها بر اساس هویت جنسی و جنسیتی افراد بلکه تحت تاثیر تفکیک‌های جنسیتی نیز قرار دارد.»
او در این باره مثال هم می‌زند: «مثل شغل‌هایی که زنان نمی‌توانند به آن‌ها دسترسی داشته باشند و یا برخی از شغل‌ها که مردان امکان اشتغال در آن را ندارند و یا حتی شغل‌هایی که مختص به طبقه اجتماعی خاصی هستند، برای نمونه، قانونی وجود دارد که شوهر می‌تواند همسرش را از اشتغال در شغلی منع کند، به این دلیل که این شغل در شان خانوادگی آن‌ها نیست! اما این که این شان بر چه پایه و اساسی تعریف می‌شود، آن‌چنان واضح نیست.»
به عقیده سمانه سوادی، در تقاطع بین همه این تبعیض‌ها، افراد کوئیر هم مورد تبعیض‌های زیادی قرار می‌گیرند: «این امر نه تنها باعث تبعیض‌های اقتصادی به افراد می‌شود بلکه زیست اجتماعی آن‌ها را نیز مورد تبعیض قرار می‌دهد. هویت اجتماعی و جامعه کوچک و حمایت‌گری که هر فرد با اشتغال می‌تواند برای خود بسازد نیز مورد تاثیر قرار می‌گیرد و افراد از داشتن آن محروم می‌شوند. علاوه بر این، اشتغال و حضور در اجتماع باعث ایجاد حس خودکفایی و عزت‌نفس در افراد می‌شود که با عدم دسترسی به این امکانات، این بخش از هویت و شخصیت آن‌ها نیز مورد تاثیر قراد می‌گیرد. بنابراین وقتی از عدم دسترسی به امکانات شغلی برای افراد کوئیر صحبت می‌کنیم، این تنها به درآمد مربوط نمی‌شود بلکه بر بخش‌های مختلفی از هویت فردی و اجتماعی اشخاص نیز تاثیرگذار است.»
در کشورهای مختلف تحقیقات زیادی درباره رابطه میان عدم اشتغال و خشونت خانگی انجام شده است. وقتی فرد رنگین‌کمانی دسترسی به شغل مناسب، درآمد کافی و استقلال شخصی نداشته باشد، خشونتی که ممکن است در خانه و از سوی افراد نزدیک، پارتنر و خانواده بر او اعمال شود نیز افزایش می‌یابد. هم‌چنین احتمال استثمار و مورد سوء‌استفاده قرار گرفتن نیز در این موارد افزایش می‌یابد.
در مورد افراد رنگین‌کمانی، مساله امنیت در فضای شغلی نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. اما به دلیل نداشتن حمایت قانونی و قرار گرفتن در جایگاه فرودست، امکان مواجهه با تبعیض، خشونت و سوء‌استفاده افزایش می‌یابد. به همین دلیل بسیاری از این افراد به دلیل نیاز مبرم به حمایت مالی خانواده و یا شغل مورد نظر و درآمدی که از آن شغل به دست می‌آورند، مجبور هستند که در این چرخه خشونت باقی بمانند.
دلایل به‌وجود آمدن چنین شرایطی برای جامعه رنگین‌کمانی چیست؟ چرا این افراد نسبت به اقشار دیگر در اجتماع امکان دسترسی کمتری به منابع اقتصادی و شغل‌های مناسب دارند؟
سمانه سوادی در پاسخ به این سوال می‌گوید: «این دلایل را می‌توان زیر چتر بزرگ عدم پذیرش بررسی کرد؛ به عنوان مثال، ما با عدم پذیرش قانونی برای بسیاری از گرایش‌های جنسی در ایران مواجه هستیم. البته نه تنها عدم پذیرش قانونی بلکه جرم‌انگاری روابط جنسی برای گرایش‌های جنسی مختلف. علاوه بر عدم پذیرش قانونی، با عدم پذیرش فرهنگی و اجتماعی نیز مواجه‌ایم. این که تنوع هویت‌های جنسی و جنسیتی تا چه میزان در جامعه پذیرفته شده است، بسیار اهمیت دارد. این امر بر میزان دسترسی افراد کوئیر به فرصت‌های شغلی تاثیرگذار است.»
به عقید او، وقتی گرایش‌های جنسی و هویت‌های جنسیتی مختلف در افراد در جامعه جرم‌انگاری می‌شوند و نفرت‌پراکنی سیستماتیک علیه این افراد رخ می‌دهد، فضای ارعابی در آن جامعه و در محیط‌های شغلی به وجود می‌آید که باعث می‌شود این افراد در دسترسی به شغل مناسب با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو باشند: «این در حالی است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته، تبعیض بر اساس جنس، جنسیت و گرایش جنسی خود جرم بزرگی است و مجموعه اعمال کننده تبعیض باید پاسخ‌گو باشد.»
برای تغییر و بهبود شرایط چه باید کرد؟ به عنوان کارفرما، کارآفرین و یا فردی رنگین‌کمانی، وظیفه ما چیست؟
سوادی معتقد است که آگاهی‌رسانی، فرهنگ‌سازی، آموزش دیدن و آموزش دادن می‌تواند قدم اول باشد: «به عنوان یک کارفرما یا کارآفرین، نه تنها افراد جامعه کوئیر را وارد محیط کار کنیم بلکه در محیط کاری خود نیز فرهنگ‌سازی و آموزش لازم را به مجموعه زیر نظر داده و ضوابط خاصی را برای حمایت و امن کردن فضا برای افراد کوئیر ایجاد کنیم. در واقع استانداردهای محیطی که بر آن مدیریت داریم را افزایش دهیم که این خود چرخه آگاهی و گردش اطلاعات را نیز افزایش می‌دهد و با کوئیر‌ستیزی و کوئیر‌هراسی مبارزه می‌کند. می‌بایست به عنوان صاحبان مشاغل، فعالانه تلاش کنیم که محیط کاری و نیروی کار ما همه‌شمول و متعلق به همه طیف‌ها باشد.»
به باور این فعال برابری جنسیتی، افراد کوئیر نیز با وجود تمام سختی‌ها و موانعی که وجود دارد، می‌بایست فعالانه برای اشغال فضا تلاش کنند: «افراد کوئیر شاغل در محیط‌های امن می‌توانند برای افزایش ظرفیت پذیرش در محیط کاری خود تلاش کنند تا مجموعه مورد نظر بتواند افراد بیشتری از جامعه کوئیر را در خود جای دهد. توجه به رسانه و وظیفه رسانه‌ها در بازنمایی افراد کوئیر نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. متاسفانه رسانه‌های داخل ایران که این وظیفه را انجام نمی‌دهند اما می‌بایست از رسانه‌ها فعال و آزاد خارج از ایران این انتظار را داشته باشیم که این وظیفه را به شکل صحیح در جهت تغییر دیدگاه جامعه انجام دهند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر