چهارشنبه های سفید

حدودا ده سال پیش بود که در وبلاگم طرحی را پیشنهاد دادم با عنوان «جنبش آزادیخواهی مردم ایران» و متنی را منتشر کردم تحت عنوان «منشور آزادیخواهی» که در بندهای مختلف آن خواسته هایی مطرح شده بود که مطابق اعلامیه جهانی حقوق بشر، جزء حقوق اولیه و بدیهی هر انسانی بود که البته در سیستم جمهوری اسلامی (حتی در بهترین ورژن آن که دولت خاتمی بود) از شهروندان به صورت سیستماتیک دریغ شده بود. در آن منشور که برای تهیه پیشنویس آن از خیلی ها کمک خواسته بودم بندهای مختلفی قید شده بود که در آنها به طور مشخص خواهان به رسمیت شناخته شدن حقوق انسانی و شهروندی افراد به طور کامل بر اساس اعلامیه جهانی حقوق بشر و اصلاح برخی قوانین مغایر با کرامت انسانی افراد در عرصه های مختلف شده بودم. یکی از بندهای این منشور اصلاح قوانین تبعیض آمیز در حوزه زنان بود.  قوانین ارث، دیه، حضانت، ازدواج، طلاق، شهادت در دادگاه و البته قانون حجاب اجباری.

آن زمان پیشنهاد دادم که همه کسانی که معتقد به آزادیها و خواسته های مندرج در این منشور هستند به نشانه همدلی و اعتراض یک نماد به رنگ زرد را همواره همراه خود داشته باشند تا به این وسیله در سطح جامعه کنجکاوی و سپس گفتمان و همدلی ایجاد شده و به مرور مطالبات آزادیخواهانه در سطح جامعه گسترده تر شود. البته آن منشور و آن طرح در آن زمان به جایی نرسید و به خاطر فقر اطلاعرسانی و البته بدون همراهی چهره های شناخته شده، در حد طرح باقی ماند.

این روزها طرح «چهارشنبه های سفید» که با ابتکار و همت گروهی از زنان در کمپین «آزادیهای یواشکی زنان» ایده اش مطرح شده است برای من یادآور همان شور و شوق و میل به تغییری بود که آن روزها من را واداشت که با وجود تمام خطرات امنیتی، پیشنویس منشور آزادیخواهی را بنویسم و چنین طرحی را پیشنهاد بدهم. آن زمان من باور داشتم و هنوز هم باور دارم که وجود یک نماد واحد که می‌تواند یک رنگ مشخص باشد و حمل این نماد در قالب دستبند و یا شال سفید در فضاهای عمومی می‌تواند همدلی و اعتماد به نفس را به جامعه بازگرداند و این پتانسیل عظیمی که برای تغییر در جامعه وجود دارد و تا به امروز بیشتر آن معطوف به فضای مجازی شده است را به کوچه و خیابان و فضاهای حقیقی بکشاند.

طرح "چهارشنبه های سفید" همه ی آن چیزی ست که من زمانی آرزویش را در سر داشتم با این تفاوت که فوکوس و نقطه تمرکز این طرح صرفا بر روی اعتراض به «حجاب اجباری» ست که همین متمرکز بودن آن بر یک مطالبه - به جای بیان طیف وسیعی از مطالبات – اتفاقا میتواند بُرد و اثر آن را بیشتر ‌کند. به خصوص که حجاب اجباری پاشنه آشیل برای نظامی ست که بر تعصبات دینی بنا شده است و سعی دارد که صدای معترضین را به هر شکلی خفه کرده و یا آن را کمرنگ و بی اهمیت نشان دهد.
اکنون فقط دو هفته یعنی دو چهارشنبه است که زنان و مردان با نمادهای سفید رنگ در اماکن عمومی و محل های کار خود حاضر شده اند و در همین مدت کم صدای فریاد و اعتراض برخی از ائمه جمعه بلند شده است. به عنوان مثال امام جمعه ساوه زنانی را که روزهای چهارشنبه نماد سفید (در قالب دستبند و یا شال) با خود حمل می‌کنند، بی عفت و روسپی و شوهران و یا پدرانشان را بی غیرت خوانده است و همین نشان می‌دهد که این طرح در همین ابتدای راه چطور اقتدارگرایان را تحت فشار قرار داده است.

البته در مورد این حرکت هم مثل سایر حرکتهای اعتراضی می‌شود منفی بافی کرد. می‌شود یک گوشه نشست و با یک ژست عاقل اندر سفیه و با تمسخر فتوا داد که: " واقعا اگر همه مردم چهارشنبه ها دستبند سفید دست کنند و شال سفید بیاندازند جکومت حجاب را آزاد می‌کند!؟"
جواب این افراد این است که مطالبه ی حق را نمی‌توان و نباید مشروط کرد به تضمین موفقیت. ما حق را مطالبه می‌کنیم به این خاطر که سکوت و انفعال و مطیع بودن در برابر ظالم، هم ظالم را جری تر می‌کند و هم ما را ظلم پذیرتر و مطیع تر.
«چهارشنبه های سفید» تمرینی ست برای زنده نگاه داشتن روح مقاومت در برابر ظلم خارج از دنیای مجازی.  برای زنده نگاه داشتن امید به تغییرات واقعی... برای اینکه یادمان باشد که سرنوشت محتوم ما انتخاب همیشگی بین بد و بدتر نیست.
چهارشنبه های سفید و هر حرکت مشابه حق طلبانه دیگری مانند آن، برای این است که باورکنیم اگر در ایام انتخابات بنا به مصلحتهای قابل درک، حاضریم با کارت حاکمیت و طبق قواعد ناعادلانه ای که خودشان برایمان تعریف کرده اند بازی کنیم، می‌توانیم در زمانهای دیگر طبق قاعده خودمان و با کارت خودمان بازی کنیم.