زخم تازه روی پیکر جنوب رنجیده و باشکوه، شادمانی بیگانگان

همسایگان بی مرام خوشحالی کردند

می گوید : «مخزن سی -  دوهزار و یک را می شناسم.  دفتر کارمان همان حوالی بود . تاکسی گرفتم رفتم به سمت پتروشیمی. یکی از نگهبانها به من گفت خواهر با این شکمت داری کجا می روی؟ برگرد برای بچه ضرر دارد. کارت ورود داشتم. ایستادم از دور شعله ها را نگاه کردم. وقتی مخزن شعله می کشید انگار خانه ام آتش گرفته بود. بیشتر ازاین ناراحت بودم که می گفتند سعودی ها و حتی برخی هموطنان عرب در فضای مجازی از این آتش سوزی اظهار خرسندی و خوشحالی کرده اند. من باور نمی کنم کسی هموطنم باشد و از آتش گرفتن سرمایه ملی کشورش خرسند باشد.

مخزن سی 2001 را می شناختم. یک مخزن سرشار از نفتا که اگر شعله هایش را مهار نمی کردند و خم می شد،  رودخانه آتش سراسر پتروشیمی را فرامی گرفت.

می گوید: «آنها علنا از این آتش سوزی اظهار خوشحالی و شادمانی کردند. چطور ممکن است؟ وقتی بلبشوی عراق و آمریکا در جریان بود؟ وقتی صدام به کویت حمله کرد با اینکه توی هر کوچه ای از شهر ما یک جوان به دست عراقی ها کشته شده بود اما به فکر مردم آنجا بودیم، روزی نیست که غم مردم فلوجه را نخوریم. چطور می شود نسبت به آتش گرفتن خانه همسایه اظهار شادمانی کرد؟ »

روز بعد و روز بعدترش شعله ها سرکش تر می شوند. تا چهل متر رو به آسمان. حالا دکتر توصیه کرده بهتر است ماهشهر را ترک کند. با اینکه می گویند دود ناشی از آتش سوزی سمی نیست اما دکتر مطمئن نیست که برای جنینش زیانی نداشته باشد. یک ساک دم دستی برمی دارد و خودش را می رساند به اولین ایستگاه ماشین های سواری و از شهر می زند بیرون.

هوای ماهشهر بین چهل و شش درجه تا پنجاه درجه متغییر است. گرم و شرجی . می گوید تمام مسیر را به این فکر می کردم که مردم محروم کوی طالقانی و کمپ بی از این ثروت بی انتها چقدر بهره می برند؟  سهم آنها از زندگی در ماهشهر و بندر امام به جز دود و آلودگی و تصادفات مکرر جاده ای ناشی از حضور تانکرها و کامیون های ترانزیت حامل مواد شیمیایی چیست؟

شب چهارشنبه شانزدهم تیرماه بود که مردم ماهشهر و بندر امام فهمیدند مخزن 8001 واحد پارازیلین مجتمع پتروشیمی  آتش گرفته.

می گفت:«وقتی خبر را شنیدم به شدت دچار دلشوره شدم. سالها آنجا کار کرده بودم و می دانستم اگر شعله های 8001 را مهار نکنند ممکن است به مخزن بزرگ نفتای سی -  دوهزار و یک برسد و آن وقت است که آتش سوزی بزرگی رخ خواهد داد.»

همکارش زنگ زده بود و گفته بود بهتر است بروی. اگر آتش به دکل شرکت پتروشیمی برسد، دکل که آتش بگیرد کل منطقه مجاور در آتش خواهد سوخت.

این منطقه خطرناک حتی یک هلیکوپتر مهارکننده آتش ندارد

«سینا» آتش نشان سازمان منطقه ویژه اقتصادی بندر ماهشهراست. او می گوید از اینکه بیژن زنگنه تا زمان مهار کردن آتش در منطقه مانده، خوشحال شده  است : « اگر امکانات لازم را داشتیم همان روز اول آتش را مهار می کردیم و نمی گذاشتیم به مخزن 2001 برسد. بچه ها از جان و دلشان کار کردند. نمی توانید بفهمید گرمای هوا و حرارت  ناشی از آتش، چه جهنم سوزانی درست کرده بود. لباس هایمان به تنمان چسبیده بود.»

این آتش نشان، پتروشیمی را به خاطر وجود مخزن های حاوی نفت و گاز در آستانه انفجار، خطرناک ترین منطقه کشور می داند: « حتی یک هلیکوپتر مجهز به امکانات آتشنشانی اینجا وجود ندارد. عجیب است که برای نگهداری از این ثروت ملی هیچ تمهیدی اندیشیده نشده، در هر جای دنیا بود یک اسکادران هوایی مجهز به امکانات اطفای حریق در منطقه مستقر می شد.»

به گفته ی سینا یک هلیکوپتر از طرف هلال احمر کرمانشاه و یکی هم از تهران سر رسیده. قرار بوده یکی هم از استان فارس بفرستند. به آنها گفته اند اگر وضعیت وخیم شد هلیکوپترهای وزارت دفاع هم هستند. « تمام دارایی آقایان و سرمایه این مملکت از مسیر خوزستان می گذرد . چرا نباید خودمان هلیکوپتر و هواپیمای آتشنشان داشته باشیم؟»

دود ناشی از آتش سوزی آلوده هست یا نیست؟

می گوید گیج مانده که دود ناشی از آتش سوزی آلوده هست یا نیست؟ کشور کویت که به سلامتی شهروندانش حساس است، از ترس و نگرانی آلودگی آتش سوزی ماهشهر، اعلام وضعیت فوق العاده کرده، اولش می ترسیده که این آلودگی به مرزهایش برسد . بعدش گفته نگران نباشید ، خاک ما امن است، آلودگی ناشی از هوای آلوده برمی گردد به خود مرزهای ایران .

«به هر حال آنها گفتند دود ناشی از آتش سوزی آلوده نیست اما من به این حرف تردید دارم. از این بابت که واقعا این چند روزه نفس کشیدن عادی دشوار شده بود. به دلم ماند یک بار بی دلهره ماهی بخورم، اینجا ماهی ها از سرب سنگینی که از پتروشیمی راهی دریا می شوند آلوده اند، هوا سنگین است. عصرها که می شود آلودگی پتروشیمی و سم های جاری در هوا یک طرف، ریزگردها هم طرف دیگر، جای نفس کشیدن نیست.»

«استاندار خوزستان گفته مواد محترقه نفتاست و دود آن دی اکسید کربن است و نگرانی وجود ندارد اما من باور نمی کنم مگر می شود یک آتش سوزی چند روزه و تا این حد گسترده تاثیری بر آلودگی هوا نداشته باشد؟»

آتش نشانان جان بر کف

از حق نمی شود گذشت آنها جانانه تلاش کردند. یک خط چهار اینچ برای تخلیه خوراک نفتا از داخل مخزن فعال شد. آنها شروع کردند از زیر مخزن به تخلیه نفتا. شعله های آتش به چهل متر هم می رسید . تقریبا کاری دیگر از آتش نشان ها برنمی آمد. حالا باید منتظر می شدند تا سوخت مخزن به پایان برسد. فقط در آن صورت بود که می شد شعله ها را مهار کرد.

«باید آنجا بودی و می دیدی که فعالیت جانانه برای مهار کردن آتش چه توانی می خواست با وجود آن هجمه عجیب گرما و هرم آتش.»

هفته ای نیست که یک حادثه خطرناک یا خبر یک آتش سوزی و دودهای دامنه دار سیاه، آسمان منطقه را در آغوش سیاهش نگیرد. مردم منطقه از ضعف ایمنی در پتروشیمی دلخورند.

هوا شرجی است، گرما بیداد می کند. بدترین فصل سال است. مردم دلشان برای آتشنشان ها می سوزد. آنها در این گرمای ویرانگری که آسفالت را نرم می کند چطور به آتش نزدیک می شوند؟ صدای هیلکوپترها منطقه را پر کرده . می گویند بالگردها چیزی حدود  300 بشکه خاموش کننده به سمت مخزن آتش گرفته ، پرتاب کرده اند که بی فایده بوده.

آنها نمی گذاشتند آتش به ماهشهر برسد . اما اگر دکل آتش می گرفت باید قید کل پتروشیمی و تجهیزات را زد، سطح آلودگی به حد خطرناکی می رسید و سلامتی مردم منطقه به مخاطره جدی می افتاد.

آتش سوزی از سر شب روز چهارشنبه شروع شده، اما مردم فکر نمی کردند ماجرا آنقدر جدی باشد. آتش نشان ها تمام شب چهارشنبه تا سپیده دم پنجشنبه تلاش کردند و دمادم صبح بود که رادیو محلی خبر داد آتش مهار شده. مردم نفسی به راحتی کشیدند. به هر حال هر چه که بود خسارت یک شب آتش سوزی قابل جبران بود.اما ماجرا به اینجا ختم نشد و دامنه آتش و حرارت موجود در منطقه و نشت نفتا از مخزن سی – 2001 باز هم آتش را شعله ور کرد.

ما مجاور آتش سوزی در دفتر کارمان حاضر بودیم

فقط پتروشیمی بوعلی سینا در جریان آتش تخلیه شده بوده و کارمندان پتروشیمی امیرکبیر باید سر کارهایشان حاضر می شدند.

«معصومه» مسئول امور بایگانی پتروشیمی امیرکبیر است. او می گوید: « با اینکه آتش در مجاورت ما شعله ور بود، اما مسئولان پتروشیمی امیرکبیر گفتند خطری شما را تهدید نمی کند. آنها اجازه تعطیلی کارمان را ندادند و ما تا ساعت سه بعد از ظهر قرار شد سرکارهایمان بمانیم. حتی وقتی می پرسیم فردا چه؟ می گویند فعلا خبری از تعطیلی نیست.»

 اما به گفته ی معصومه «پتروشیمی بندر امام و پتروشیمی تندگویان کاملا تخلیه شده و آب ناشی از تلاش آتش نشان ها،  تمام سطح پتروشیمی را تا یک متر پوشانده. »

آتش در نهایت ساعت دو صبح روز شنبه نوزدهم تیرماه مهار شد، در این اتفاق 33 نفر مجروح شدند که مصدومیتشان سطحی بود، اما امشب مردم محروم منطقه با جای یک زخم دیگر بر بدن این جنوب رنجیده اما پرغرور خوابشان می برد.