لبخند ژوکوند در محل جنایت؛ درباره جنجال‌های سیاسی و سینمایی بهروز افخمی

سخنان «بهروز افخمی» درباره قتل «داریوش مهرجویی»، بار دیگر جنجال‌های سابق او را مطرح کرده است. افخمی اما واکنش‌ها را به‌نفع خود دانسته است.

این رویه اما جدید نیست و فعالیت سینمایی و سخنان سیاسی بهروز افخمی، همواره با حاشیه و جنجال همراه بوده است. مواضع سیاسی افخمی نیز بسیار متناقض بوده است، از عضویت در فهرست جبهه مشارکت در مجلس ششم و مشاوره به کروبی، ازجمله درباره نامه نوشتن به خامنه‌ای در سال ۱۳۸۴، تا دیدار با رهبر جمهوری اسلامی و جمله مشهور «کانادالیزه» شدن خامنه‌ای خطاب به او.

***

سخنان افخمی درباره قتل مهرجویی

در تصاویر منتشر شده در رسانه‌های ایران، بهروز افخمی با حضور در محل قتل داریوش مهرجویی و «وحیده محمدی‌فر»، با لبی خندان به خبرنگاران می‌گوید که به فکر ساختن یک فیلم جنایی به سبک هیچکاک در‌این‌باره است.

سخنان بهروز افخمی انتقادات بسیاری از سینماگران را به‌دنبال داشته است. با‌این‌حال او در واکنش به این حملات گفت: «گفتم که این‌ها همه عوامل خودم هستند. می‌گویم به من فحش بدهند تا مطرح شوم. بالاخره وقتی می‌خواهی کار جدید شروع کنی، باید تبلیغات کنی دیگر».

 

جنجال بهروز افخمی در دهه ۷۰

بهروز افخمی ازجمله فیلم‌سازان جوان انقلابی بود که با سن کم در مصدر امور هنری قرار گرفتند و سپس در دهه ۷۰، چهره‌ای جدید از خود نشان دادند.

او به نزدیکی با «مرتضی آوینی» مشهور است که خود او چهره‌ای خاص بوده است. سخنان افخمی درباره خود آوینی نیز خبرساز بوده، ازجمله اینکه در ساخت مستندهایش به‌وضوح تحت‌تاثیر «فروغ فرخزاد» بود.

 در دوره موسوم به سازندگی و ظهور برخی فیلم‌های خاص، فیلم عروس با کارگردانی بهروز افخمی جنجال‌برانگیز شد. در این فضا «محسن مخملباف»، فیلم‌ «شب‌های زاینده‌رود» و «نوبت عاشقی» را ساخت و روزنامه کیهان با مدیریت «مهدی نصیری»، به این فیلم‌ها حمله کرد.

پس از دوم خرداد نیز، فیلم «شوکران» افخمی جنجال‌برانگیز شد. هم به‌دلیل انتقادات پرستاران، و هم به‌دلیل دیگر انتقادات درباره روابط خارج از ازدواج در فیلم. افخمی گفته است: «در مورد فیلم شوكران شایعات فراوانی در مورد كند كار كردن من و هزینه‌های بالای فیلم گفته شد و من می‌توانم فقط به همین نكته بسنده كنم كه سود ۵۰۰ درصدی این فیلم، پاسخگوی بسیاری از این شایعات است».

در عرصه سیاست نیز رفتارهای افخمی شبیه به عرصه سینما بوده است. ورود افخمی به مجلس ششم در فهرست جبهه مشارکت، برای افرادی که او را می‌شناختند چندان قابل انتظار نبود.

در این انتخابات، نام «حسین زمان» به‌عنوان یکی از نامزدهای جبهه مشارکت مطرح شد، اما برخی رسانه‌ها نوشتند که او به‌دلایل اداری از‌جمله پذیرفته نشدن استعفا و بازخرید از سپاه پاسداران، نتوانسته نامزد شود.

با‌این‌حال، خود او گفته که نظر جبهه مشارکت تغییر کرده و احساس کردند که افکار بهروز افخمی به آنان نزدیک‌تر است.

رفتارهای افخمی در مجلس نیز حاشیه‌های بسیار داشت، ازجمله نطق مشهور او درباره آمریکا، مشهور به اینکه «اصل همه‌چيز آنجاست». 

او گفت که پسرش دوست دارد که به آمریکا مهاجرت کنند و گفته است: «چرا نماينده‌ مجلس شده‌ای كه مجبور شويم چهار سال ديگر در ايران بمانيم». افخمی افزود: «چند روز پيش بی‌طاقت شدم و با لحنی جدی و كنجكاو از او پرسیدم چرا می‌خواهی به آمريكا برويم؟ جواب داد برای اين كه اصل همه چيز آنجاست».

بهروز افخمی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۴، از مهدی کروبی حمایت کرد و «مجتبی واحدی» گفته که او نیز در نشست تنظیم نامه مشهور کروبی به خامنه‌ای حضور داشته است. همچنین قرار بود که افخمی شبكه تلويزيونی ماهواره‌ای «صبا» را راه‌اندازی کند که نهادهای امنیتی مانع آن شدند.

مواضع سیاسی سال‌های بعد بهروز افخمی اما به‌نوعی متفاوت بوده و به حمایت از جمهوری اسلامی تعبیر شده است.

او در سال ۱۳۹۸، موضوع شلیک موشک به هواپیمای اوکراینی را ناشی از «بیچارگی آمریکا و جلوگیری از ورشکسته شدن بویینگ» دانسته بود.

او گفته بود: «اگر آمریکا نتواند ثابت کند که این هواپیما با موشک ساقط شده، باعث ورشکستگی و بی‌حیثیتی اقتصادی آمریکا می‌شود و این جنجال را که راه‌انداختند از روی بیچارگی است».

او اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ پس از جان باختن مهسا امینی را، «نمایشی زودگذر» خواند و گفت که «شورش» بنزین قابل فهم‌تر بود و کشته‌شدگان ۱۳۹۸، قابل ترحم و قابل فهم بودند.

سال ۱۳۹۹ نیز دیدار رهبر جمهوری اسلامی با هنرمندان منتشر شد، که در آن خامنه‌ای با اشاره به حضور چند ساله افخمی در کانادا، به شوخی به او گفته بود که «کانادالیزه شدید». افخمی گفته که منظور خامنه‌ای این بوده که از کانادا زده شده است.

در این سال‌ها همچنین حاشیه‌های فیلم‌های او ادامه داشت، از‌جمله فیلم درباره آیت‌الله «خمینی»، که در نهایت در واکنش به انتشار خبر شرکت فیلم «فرزند صبح» در جشنواره فیلم فجر، انتقاد کرد و اعلام کرد که فیلم فعلی را او کارگردانی نکرده است.

«محمود علوی»، سال ۱۳۹۶ در جلسه تایید صلاحیتش برای وزارت اطلاعات گفته بود که فیلم «روباه» به کارگردانی افخمی، به سفارش وزارت اطلاعات و با سرمایه‌گذاری این وزارتخانه ساخته شده است.

بهروز افخمی از فعالیت بیشتر «مرتضی اصفهانی»، فیلمنامه‌نویسی که از نیروهای فعال در نهادهای امنیتی بوده است، در سینما نیز استقبال کرده و گفته است که او بسیار با استعداد و خوش‌فکر است.

مرتضی اصفهانی یا «مرتضی قبه» که گفته می‌شود برادرش، «غلامرضا قبه»، معاون «غلامحسین کرباسچی»، شهردار سابق تهران بود، به‌عنوان همکار «سعید امامی» در میان متهمان پرونده قتل‌های زنجیره‌ای بازجویی شد. در فیلم منتشر شده از این بازجویی‌ها، لهجه اصفهانی او نیز مشخص است.

در این سال‌ها سخنان جنجال برانگیز افخمی درباره سینما نیز به موازات سخنان سیاسی او ادامه یافت. او سال ۱۳۹۵ در گفت‌وگو با «وطن امروز»، از روزنامه‌های نزدیک به حکومت، جشنواره کن را جشنواره دگرباشان جنسی نامید که به فیلم‌های مربوط به هم‌جنس‌گرایان جایزه می‌دهد.

اینک نیز بهروز افخمی بار دیگر سخنانی را بیان کرده که خشم گسترده را به‌دنبال داشته؛ اما او این سخنان را به‌نفع خود می‌داند.