با توجه به اعتراضات سراسری در کشور و تشدید فضای امنیتی در جامعه و دنیای مجازی، حفظ امنیت خود امری مهم و تعیین کننده است؛ به ویژه برای افراد فعال که قبل از برنامه‌ریزی یا اقدام برای هر کاری، باید از امنیت خود مطمئن باشند تا خود و نزدیکان‌شان به خطر نیفتند. در این روزها که میزان اخبار نادرست و ضداطلاعات هم بیداد می‌کند، تشخیص مطالب فنی درست از نادرست کار آسانی نیست. به همین دلیل، در این مطلب سعی داریم با تمرکز بر امکان ردیابی گوشی‌های همراه، به چند مورد از توصیه‌هایی که در شبکه‌های مجازی دست به دست می‌شوند، بپردازیم و صحت آن‌ها را بسنجیم. شما هم اگر سوالی داشتید، می‌توانید آن را از طریق ایمیل info@iranwire.com یا سرویس پیام در شبکه‌های اجتماعی برای ما بفرستید تا در آینده‌ای نزدیک به آن‌ها بپردازیم.
***
قبل از شروع این بررسی، لازم به یادآوری است که مطمئن‌ترین و بهترین راه برای اطمینان خاطر از ردیابی نشدن این است که گوشی همراه را با خود به تجمعات و اعتراضات نبرید. فارغ از این که چه‌قدر حواس‌تان جمع باشد و توصیه‌های این مطلب و موارد دیگر را جدی بگیرید، همراه داشتن دستگاهی که در هر لحظه امکان اعلام مکان حضور شما را دارد، کاری ایمن نیست و اگر مجبور نیستید، تا جای ممکن سعی کنید گوشی همراه‌تان را با خود به اماکن و اتفاقات حساس نبرید. البته مساله ردیابی فقط به زمان حضور در آن اماکن محدود نمی‌شود، چه بسا معترضانی که با دوربین‌های مداربسته یا امنیتی شناسایی شده، در آن زمان گوشی همراه نداشته‌‌اند اما پس از شناسایی و پیدا کردن شماره تلفن آن‌ها توسط نیروهای امنیتی، به خاطر عدم رعایت نکاتی که در ادامه می‌آید، مکان اختفای‌شان به راحتی شناسایی شده است و دستگیر شده‌اند.
ردیابی گوشی‌های همراه عمدتا از دو راه ممکن است؛ از طریق ارایه دهندگان خدمات اینترنت یا برج‌های مخابراتی که کاربر از آن‌ها استفاده می‌کند و از طریق اپ‌های نامطمئنی که مکان جغرافیایی فرد را ثبت می‌کنند و آن را به راحتی در اختیار نیروهای امنیتی قرار می‌دهند. راه‌های مقابله با هر یک از این دو راه را در ادامه می‌بینیم.
ردیابی با برج‌های مخابراتی و شبکه‌های محلی
هر گوشی تلفن (حتی گوشی‌های غیرهوشمند و قدیمی‌تر) برای برقراری ارتباط تلفنی یا اینترنتی، نیاز دارد از ارایه دهنده این سرویس‌ها استفاده کند که یا شرکت‌هایی نظیر «ایرانسل» و «همراه اول» هستند که خدمات تلفن و اینترنت همراه را فراهم می‌آورند و یا شرکت‌هایی نظیر «شاتل» و «آسیاتک» که خدمات اینترنت ثابت و وای‌فای ارایه می‌دهند.
در مورد اینترنت ثابت و همراه، یک سر ردیابی به آدرس آی‌پی کاربر می‌رسد که نشان می‌دهد کاربر از کجا و با چه دستگاهی به اینترنت وصل شده است. اما این آدرس را می‌توان به راحتی با استفاده از یک «وی‌پی‌ان» گم کرد و شرکت ارایه دهنده در این صورت دیگر نمی‌تواند تشخیص دهد آن کاربر کجا قرار دارد و چه می‌کند. البته امنیت خود وی‌پی‌ان‌ها هم امری بسیار مهم و نیازمند دقت است و کاربران باید در انتخاب وی‌پی‌ان امن، نهایت دقت را به خرج دهند.
ما پیش‌تر در مطلبی مفصل به وی‌پی‌ان‌های امن و ناامن پرداختیم که برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به آن مراجعه کنید.
اما برای این که بفهمید اگر تلفن شما هنگام استفاده از یکی از این سرویس‌ها مورد ردیابی قرار گرفته است یا خیر، راهی آسان وجود دارد که در ویدیوی زیر توضیح داده شده است:
البته «دکتر موبایل» در ویدیو می‌گوید این راه ویژه «آیفون» است اما خبر خوش این است که برای «اندروید» هم کار می‌کند و کاربران اندرویدی هم دقیقا با همین کد [*#12345#3001*] می‌توانند مواردی که در ویدیو توضیح داده شد را چک کنند.
به خاطر داشته باشید که در تب سمت راست (dashboard) نباید هیچ اطلاعاتی ثبت شده باقی بماند و اگر هر اطلاعاتی آن‌جا دیدید، مطمئن باشید آن را پاک می‌کنید. در تب سمت چپ هم (all metrics) اطلاعات زیادی خواهید یافت ولی به خاطر داشته باشید هر مورد را چک کنید و از خاموش بودن علامت کنار آن اطمینان حاصل کنید؛ یعنی اگر علامت کنار نام هر شبکه یا سرویس «تو پر» بود، یعنی روشن است و با کلیک بر آن باید آن را خاموش (تو خالی) کنید.
توضیح فنی این مساله هم ساده است؛ هر بار که شما قصد برقراری تماس یا اتصال به اینترنت را دارید، گوشی شما به دنبال نزدیک‌ترین دکل‌های مخابراتی می‌گردد که مدام در حال ارسال سیگنال هستند. این سیگنال‌ها می‌توانند مکان شما را تشخیص دهند و نزدیک‌ترین آن‌ها به گوشی شما وصل شود تا امکان ارتباط برقرار شود. در سیستم‌های عادی و امن، این سیگنال پس از برقراری تماس، کار خود را کرده است و اطلاعات دیگری از کاربر جمع نمی‌کند و اطلاعات قبلی هم پاک می‌شوند. اما در نظامی که به دنبال جاسوسی و ردیابی شهروندان است، این اطلاعات ممکن است روی گوشی فرد ذخیره شوند تا هر زمان که نیاز بود، مکان جغرافیایی او را پیدا کرد. با چک کردن مرتب این صفحه و پاک یا خاموش کردن هرگونه دسترسی مشکوک، می‌توان جلوی این تجاوز به حریم خصوصی و امنیت خود را گرفت.
ردیابی با اپ‌های نامطمئن
بسیاری از اپ‌هایی که روی گوشی خود نصب دارید، به مکان جغرافیایی شما برای انجام کار خود نیاز دارند. این نیاز به حدی است که اگر موقعیت‌یاب گوشی خود را خاموش کنید، شاید گوشی شما با گوشکوب فرق زیادی نداشته باشد. اما از طرفی، همین موقعیت‌یاب اگر در دست افرادی ناخلف بیفتد، می‌تواند بسیار خطرآفرین باشد و امنیت شما را به مخاطره اندازد. اپ‌هایی که سازنده‌ای مشخص و معتبر دارند (مانند «گوگل»، «اپل»، «مایکروسافت»، «متا» و …)، از این نظر مطمئن هستند و تعهد حرفه‌ای و اخلاقی دارند تا امنیت و حریم خصوصی کاربران را به خطر نیندازند.
اما متاسفانه این امر درباره اپ‌های تولید داخل (یا اپ‌های چینی) صادق نیست و بسیاری از آن‌ها یا مستقیم متعلق به نهادهای امنیتی-نظامی هستند یا بر اساس قرارداد کاری خود، در صورت درخواست از این نهادها، اطلاعات کاربران را به راحتی به آن‌ها تحویل می‌دهند که باعث می‌شود امنیت کاربران در خطری جدی قرار بگیرد. پس تا حد امکان از این اپ‌ها استفاده نکنید و حتی آن‌ها را روی گوشی خود نصب نکنید.
از شروع خیزش سراسری نیز اخبار متعددی از لو رفتن مکان افراد با استفاده از سابقه آن‌ها در «اسنپ» منتشر شده‌اند که البته باید گفت مختص به این اپ نیست و هر اپ دیگری که تولید ایران است، می‌تواند چنین خطری ایجاد کند؛ چه اپی که برای کارهای بانکی باشد یا اپ‌های شبکه‌های اجتماعی مانند «روبیکا» و غیره.
البته خطر این اپ‌ها منحصر به افشای مکان کاربر نیست و حتی امکان دارد با دسترسی به دفترچه تلفن و گالری عکس، بسیاری از دیگر اطلاعات خصوصی دوستان و زندگی شخصی و اجتماعی کاربر لو برود و حتی مدرک جرمی برای او تلقی شود؛ مانند دسترسی به فیلم و عکس‌های گرفته شده کاربر از اعتراضات که حاکی از حضور او در آن مکان است.
علاوه بر استفاده از وی‌پی‌ان که پیش‌تر اشاره شد، بهترین راه برای مقابله با این خطر، عدم استفاده از اپ‌های تولید داخل است. اما اگر این کار برای شما مقدور نیست، مطمئن باشید تمام دسترسی‌های این اپ‌ها را چک کنید و ببینید به اموری که به کارشان ربطی ندارد، دسترسی نداشته باشند.
در گوشی‌های اندروید و آیفون امکان این را دارید که اجازه به برخی دسترسی‌های اپ‌ها ندهید. پس اگر دیدید اپی اجازه‌ای می‌خواهد که به کارش مربوط نیست، می‌توانید آن دسترسی را قطع کنید؛ مثلا اسنپ نباید به دفترچه تلفن یا گالری عکس موبایل شما دسترسی داشته باشد یا روبیکا نیازی به دانستن مکان شما ندارد. ولی به یاد داشته باشید بسیاری از این اپ‌ها، به ویژه اگر با هدف جاسوسی از کاربران تولید شده باشند، می‌توانند اطلاعاتی را مخفیانه و تحت لوای دسترسی دیگری از گوشی همراه شما جمع کنند. پس هنگامی که مشغول کارهای حساس هستید (مثل شرکت در تظاهرات، دیوارنویسی و …)، مطمئن‌ترین راه، جا گذاشتن گوشی همراه در خانه است.
لازم به ذکر است تمام راه‌هایی که در این مطلب اشاره شدند، برای ارتقای امنیت کاربران هستند و هیچ یک کامل و بی‌نقص نیستند. وقتی از اپ‌های نامطمئن و سرویس‌های اینترنتی غیرامن استفاده می‌کنیم، همیشه راه برای نفوذ و تشخیص مکان کاربر در لحظه وجود دارد. پس شرط احتیاط است که این خطر را تا حد ممکن کاهش داد و اگر نیازی مبرم به گوشی همراه ندارید، از بردن آن به اماکن حساس خودداری کنید تا مکان حضور و فعالیت‌های شما لو نرود.
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر