یک هفته مانده به ادای سوگند «جو بایدن» به عنوان رییس جمهور جدید آمریکا، گزارش شده که ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع داده مطالعات برای تولید فلز اورانیوم را آغاز کرده است. اقدامی ماجراجویانه که به نوشته وال‌استریت ژورنال، گامی جدید به سوی تولید سلاح هسته‌ای است.
***
روزنامه وال‌استریت ژورنال می‌گوید ایران کار بر روی روند تولید فلز اورانیوم را آغاز کرده است؛ «محصولی کلیدی در کانون کلاهک هسته‌ای» و «گامی جدید به سوی تولید سلاح هسته‌ای».
به نوشته وال‌استریت ژورنال، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اقدام جدید ایران را در گزارشی محرمانه به کشورهای عضو خبر داده است.
این روزنامه با اشاره به اینکه نسخه‌ای از این گزارش محرمانه را روز چهارشنبه رویت کرده نوشت که ایران به آژانس اعلام کرده است نصب تجهیزات تولید فلز اورانیوم در یک سایت در اصفهان صورت خواهد گرفت.
همزمان با انتشار این گزارش، ایران نیز این موضوع را تایید کرد.
«کاظم غریب‌آبادی»، نماینده ایران در آژانس، در یک توییت و پس از آن در گفت‌وگو با چند خبرنگار اعلام کرد «فعالیت‌های تحقیق و توسعه» این روند آغاز شده است.
البته او این روند را مربوط به تولید «نوع ارتقا یافته سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران» دانست و گفت این اقدام در سه مرحله انجام می‌شود که «در مرحله اول آن، اورانیوم فلزی با استفاده از اورانیوم طبیعی تولید می‌شود».
غریب‌آبادی همچنین گفت که بازرسان آژانس «سه روز قبل، از کارخانه تولید صفحه سوخت بازدید کردند».
محصولی با کارکرد عمدتا نظامی
فلز اورانیوم عمدتا کارکرد نظامی دارد و مصرف غیرنظامی آن بسیار اندک است.
تا پیش از تصویب قانون جدید هسته‌ای، جمهوری اسلامی همواره می‌گفت تاسیسات تولید فلز اورانیوم ندارد. «علی‌اکبر صالحی»، رییس سازمان انرژی اتمی ایران، دو سال پیش گفته بود: «ما کارخانه تولید فلز اورانیوم نداشته‌ایم، اما اگر بخواهیم می‌توانیم مقدمات ساخت این کارخانه را نیز ایجاد کنیم».
اما به رغم این گفته‌ها، در قانون جدید هسته‌ای که به تازگی ابلاغ شد مشخصا به «کارخانه تولید اورانیوم فلزی در اصفهان» اشاره شده است. مطابق ماده ۴ این قانون خبرساز، «سازمان انرژی اتمی ایران مکلف است نسبت به بهره‌برداری از کارخانه تولید اورانیوم فلزی در اصفهان ظرف مدت پنج ماه پس از تصویب این قانون اقدام کند.»
در متن این قانون نیز به نوع محصولی که قرار است تولید شود یا محل مصرف آن اشاره‌ای نشده است.
روزنامه وال‌استریت ژورنال به نقل از چند مقام ارشد غربی نوشته است که ایران تاکنون فلز اورانیوم تولید نکرده و برای تصمیم جدید خود نیز زمان‌بندی دقیقی ارایه نداده است؛ «با این حال، این اقدام به معنای آن است که ایران به عبور از خط نزدیک‌تر شده است. خطی که یک طرف آن عملیات هسته‌ای با کارکرد احتمالا غیرنظامی مثل سوخت هسته‌ای غنی‌شده برای راکتورهاست، و طرف دیگر آن کار بر روی سلاح‌های هسته‌ای قرار دارد که البته تهران همواره آن را تکذیب کرده است.»
نماینده ایران در آژانس بدون اشاره به جزییات، تنها گفته است فلز اورانیوم به عنوان «سوخت پیشرفته در راکتور تهران» استفاده خواهد شد. او و دیگر مقام‌های جمهوری اسلامی توضیحی نداده‌اند که چرا این راکتور به سوخت جدیدی از نوع پیشرفته و آن هم ماده حساسی مانند اورانیوم فلزی نیاز دارد.
سوخت هسته‌ای برای راکتور تهران یکی از معافیت‌های آمریکا در همکاری کشورها با برنامه اتمی ایران بود اما «دونالد ترامپ» آن را در آخرین سال ریاست جمهوری‌اش تمدید نکرد.
جمهوری اسلامی در پی چیست؟
قانون جدید هسته‌ای که ۱۲ آذر امسال در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، دولت را موظف می‌کند فعالیت‌های هسته‌ای را افزایش دهد و از نظارت‌های بین‌المللی بکاهد.
تصمیمی که روز چهارشنبه اعلام شد در واقع سومین گام اصلی در اجرای قانون هسته‌ای است. پیش از این روند غنی‌سازی ۲۰ درصدی و نصب سانتریفیوژهای پیشرفته، که هر دو نقض‌کننده برجام است، آغاز شده بود.
ماه گذشته، در کشاکش تصویب و تایید این قانون، صحنه سیاسی ایران طوری ترسیم می‌شد که گویی بر سر این موضوع اختلافاتی بین دولت و مجلس و شورای عالی امنیت ملی پدید آمده است. حتی از این سخن گفته می‌شد که بخش‌هایی از حاکمیت در واقع حسن روحانی را در این ماجرا دور زده و بدون اطلاع او، شورای عالی امنیت ملی را با خود همراه کرده است.
چنین احتمالاتی در عرصه سیاسی جمهوری اسلامی چندان واقع‌گرایانه نیست. حتی اگر به سناریوهایی مانند «پلیس خوب، پلیس بد» هم باور نداشته باشیم و به فرض اینکه بپذیریم در ابتدا مخالفت‌هایی هم شده و مثلا بحث‌هایی درباره ابلاغ این قانون یا ماده ۶ این قانون صورت گرفته، اما در حال حاضر تمامی بخش‌های حاکمیت از ماجراجویی فعلی پشتیبانی می‌کند و هماهنگی کاملی در اجرای آن به چشم می‌خورد.
تحلیلگران کم و بیش بر این اتفاق نظر دارند که جمهوری اسلامی با ماجراجویی جدید به احتمال زیاد در پی به دست آوردن امتیازی برای چانه‌زنی در مذاکره با دولت جو بایدن است. حتی همین ماجراجویی‌ها را نیز برخی از تحلیلگران از پیش حدس زده بودند.
اما چرا؟ جو بایدن که از تمایلش برای بازگشت به برجام سخن گفته است.
در پاسخ، باید به خاطر داشت که دو نکته برای جمهوری اسلامی حیاتی است: نکته اول اینکه بایدن گفته به خیلی از توافق‌هایی که ترامپ از آن خارج شد باز می‌گردد؛ اما برجام نباید لابه‌لای آن‌ها گم شود. باید بلافاصله به سوی لغو تحریم‌ها آن هم «بلافاصله و یکجا» رفت.
این لغو سریع و یک‌جای تحریم ها در روزهای اخیر عبارتی پرتکرار در سخنان مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی، از علی خامنه‌ای گرفته تا محمد جواد ظریف و علی لاریجانی، بوده است.
نکته دوم این است که جمهوری اسلامی با ارسال سیگنال‌های ماجراجویانه اخیر این پیام را ارسال می‌کند که به هیچ وجه حاضر به فراتر رفتن از برجام و مطرح شدن موضوع موشکی و منطقه‌ای نیست. به هر حال تهران به خوبی می‌داند ابزارهایی که جو بایدن در اختیار دارد، جای بازی چندانی برای چانه‌زنی باقی نمی‌گذارد. جمهوری اسلامی راه چاره را یک بار دیگر در دامن زدن به وحشت و نگرانی غرب از چشم‌انداز «بمب اتم» دیده است.
اما همان طور که شماری از تحلیلگران گفته‌اند، معلوم نیست که این نقشه لزوما مطابق میل جمهوری اسلامی پیش برود. ماجراجویی جدید ریسک بالایی برای حکومت ایران دارد.
یک احتمال این است که ایران بر پیش‌شرط‌هایی مانند لغو کامل تحریم‌ها پیش از آغاز مذاکره پافشاری کند و اقدامات ماجراجویانه را هم به عنوان اهرم فشار ادامه دهد. اما اگر بایدن چنین پیش‌شرط‌ها و خواسته‌های جدید را نپذیرفت چه؟ آیا چنین اقداماتی ادامه خواهد یافت و حساسیت‌ها به اوج خواهد رسید؟ در آن صورت جمهوری اسلامی با ریسک پاسخ عملی غرب روبه‌رو خواهد بود.
جو بایدن در دوران کارزار انتخاباتی از تمایل‌اش برای بازگشت به برجام گفت. اما همان طور که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بی‌المللی انرژی اتمی، در مصاحبه چند روز پیش خود با رویترز یادآور شد، واقعیت‌های زیادی عوض شده است. اکنون با واقعیت جدیدی روبه‌رو هستیم. البته او مشخصا به موضوع احیای برجام اشاره داشت و می‌گفت اگر اراده‌ای سیاسی برای حفظ توافق هسته‌ای در کار است، وقت چندانی باقی نمانده و صحبت از «چند هفته» است.
اما در این مدت کسان دیگری هم بوده‌اند که به بایدن هشدار دهند ایده بازگشت به برجام، دست‌کم در شکل فعلی، را کنار بگذارد.
یکی از این افراد «هنری کیسینجر»، سیاستمدار کهنه‌کار آمریکایی بود. او سه روز پیش در جریان همایشی اینترنتی گفت توافق فعلی ثمر دیگری جز این نخواهد داشت که به پیدایش مسابقه تسلیحات هسته‌ای در خاورمیانه بینجامد.
این سیاستمدار ۹۷ ساله در بخشی از سخنانش گفت: به نظر نمی‌رسد که رهبران ایران اصلا به این احتمال که می‌شود «این ترکیب امپریالیسم اسلامی و تهدید» را کنار گذاشت فکر هم کرده باشند.
مطالب مرتبط:
معنی اخراج احتمالی بازرسان آژانس از ایران چیست؟
ترفندهای پیچیده جمهوری اسلامی برای تاثیرگذاری بر گزارش مدیرکل آژانس اتمی
بازگشت گام به گام به قبل از برجام؛ ایران در انتظار تصمیم شورای حکام
عضو هیات رییسه مجلس: تحریم‌ها رفع نشود سوم اسفند بازرسان آژانس را اخراج می‌کنیم
ایران، کنوانسیون منع سلاح شیمیایی و گزارش محرمانه دولت امریکا
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر